Ca ghép thận đầu tiên ở người với cơ quan được biến đổi thành nhóm máu “phổ thông”
Thủ thuật này giúp mở rộng khả năng tiếp cận nguồn tạng hiến, vì khi đó người hiến và người nhận không nhất thiết phải có nhóm máu tương thích.
Hiện nay, cơ quan từ người hiến tạng đã qua đời chỉ có thể được ghép cho người có nhóm máu tương thích. Nguyên nhân là hệ miễn dịch của người nhận có thể tạo ra kháng thể để tấn công và phá hủy cơ quan hiến tặng nếu người hiến và người nhận có các nhóm máu mang các kháng nguyên khác nhau – cụ thể là hai loại kháng nguyên A và B. Tuy nhiên, các cơ quan nhóm máu O thì không mang kháng nguyên A hoặc B, vì vậy bất kỳ ai cũng có thể nhận được.
Các nhà nghiên cứu Canada và Trung Quốc đã sử dụng một loại enzyme để loại bỏ các kháng nguyên A khỏi một quả thận hiến tạng. Enzyme này có khả năng chuyển đổi máu nhóm A thành nhóm O, theo tác giả nghiên cứu Stephen Withers – nhà hóa học tại Đại học British Columbia ở Vancouver, Canada. Quả thận nhóm máu O sau đó được ghép cho một người đàn ông 68 tuổi bị chết não tại Trùng Khánh, Trung Quốc. Cơ quan cấy ghép khỏe mạnh trong hai ngày trước khi xuất hiện dấu hiệu bị đào thải, và nó đã sản xuất nước tiểu trong 6 ngày.
Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Biomedical Engineering.
Enzyme giúp loại bỏ các kháng nguyên A lần đầu được xác định vào năm 2019 bởi một số thành viên trong cùng nhóm nghiên cứu. Đến năm 2022, họ chứng minh rằng một lá phổi nhóm máu A cũng có thể được chuyển đổi thành nhóm máu O – mặc dù cơ quan đó chưa được cấy ghép vào người.
Kết quả trên là một bước đột phá, giúp tăng khả năng tiếp cận nguồn tạng hiến và rút ngắn danh sách chờ ghép – theo Natasha Rogers – bác sĩ chuyên khoa ghép tạng tại Bệnh viện Westmead, Sydney, Úc. Nếu nhóm máu của cơ quan nội tạng không còn là rào cản trong cấy ghép, các bác sĩ có thể tập trung vào việc ghép phù hợp dựa trên các loại kháng nguyên khác không liên quan đến nhóm máu – những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến thời gian tồn tại của cơ quan ghép.
Hiện nay, những người hiến tạng khi còn sống có thể tặng cơ quan của họ cho người có nhóm máu khác, tuy nhiên người nhận sẽ phải trải qua nhiều đợt điều trị để hạ thấp mức kháng thể, Rogers cho biết. Trong trường hợp người hiến đã qua đời, người nhận không có đủ thời gian để trải qua các điều trị này trước khi tạng được hiến bị “quá hạn” sử dụng. Phương pháp điều trị hiện nay cũng ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của người nhận, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
Phương pháp mới, xử lý tạng được hiến thay vì điều trị người nhận, là một bước tiến lớn, Rogers đánh giá. Nghiên cứu cho thấy người nhận có thể chỉ cần dùng cùng loại thuốc ức chế miễn dịch như trong các ca ghép giữa những người có nhóm máu tương thích, nhằm giảm nguy cơ đào thải. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh cần tiến hành thêm nhiều thử nghiệm trên người chết não và trên người sống trước khi enzyme được đưa vào sử dụng thường quy.
Ngọc Đỗ
