Gene gây béo phì – và là tấm khiên chắn chống bệnh tim
Những người có các hình thức nhất định của gene MC4R có mức cholesterol thấp hơn những người có chỉ số sinh khối cơ thể cao.
Một gene dẫn đến béo phì có liên quan một cách nghịch lý đến việc giảm thiểu nguyw cơ mắc bệnh tim và mức cholesterol cao, theo một phân tích trên hàng ngàn người béo phì.
Béo phì thường liên quan đến các mức lipoprotein (LDL) mật độ thấp hay các cholesterol ‘xấu’ và sự gia tăng nguy cơ bệnh tim mạch. Nhưng kết quả nghiên cứu mới, xuất bản trên Nature Medicine, cho thấy người béo phì do liên quan đến gene MC4R lại có các mức cholesterol LDL thấp và giảm tỉ lệ mắc bệnh tim hơn người khác có chỉ số sinh khối nhỏ hơn.
“Dẫu béo phì khá nghiêm trọng ở những người có đột biến, nguy cơ mắc các biến chứng phức tạp của họ đã được giảm thiểu,” theo Anke Hinney, một nhà di truyền học tại ĐH Duisburg-Essen, không tham gia vào nghiên cứu này. “Đây là tin vô cùng tốt.”
Kết quả này có thể chỉ ra các đích mới cho những nhà phát triển thuốc để điều trị các mức cholesterol cao, cô nói.
Một nghịch lý
Nghiên cứu mới nảy sinh từ một nỗ lực hiểu các cơ chế cơ bản điều phối cân nặng cơ thể – và tại sao một số người béo phì vẫn có sức khỏe tim tốt, Sadaf Farooqi, người nghiên cứu về chuyển hóa tại ĐH Cambridge, một trong số tác giả nghiên cứu, nói.
Để tìm hiểu nhiều hơn, Farooqi và cộng sự đã xem xét MC4R, một protein trong não được mã hóa với vai trò như một chốt chăn cơn đói. “Hành xử của nó nói lên là bạn nên giảm mức ăn đi,” cô nói. “Nếu không hoạt động do những đột biến mất chức năng thì người ta không thể còn cái chốt chặn nữa và sẽ tăng cân.”
Và kết quả là người có nhiều đột biến nghiêng về béo phì: khoảng 1% người mắc béo phì – và lên tới 5% trẻ em bị béo phì – có những đột biến liên quan đến MC4R.
Sức khỏe tim
Farooqi và cộng sự đã nhận diện được hàng trăm người có đột biến thông qua phân tích các trình tự gene từ nhữn người tham gia vào hai dự án: nghiên cứu di truyền học của béo phì và UK Biobank.
Họ đã phát hiện ra 144 người trưởng thành ở Dự án Nghiên cứu Di truyền học của béo ophif có những đột biến làm mất chức năng gene MC4R. Những người tham gia có huyết áp thấp hơn và mức cholesterol tổng, cholesterol LDL và chất béo triglycerides thấp hơn những người có MC4R hoạt động đúng chức năng và mức độ béo phì tương đương.
Phân tích người tình nguyện tham gia từ UK Biobank cho thấy người có ít nhất một bản sao biến thể MC4R độc hại có hàm lượng mỡ thấp và rủi ro tim mạch thấp hơn so với người có MC4R hoạt động đúng chức năng và cân nặng tương đương.
Một nghiên cứu về cách con người phản hồi với mỡ trong chế độ ăn cho thấy 11 người thiếu protein MC4R xử lý mỡ một cách khác biệt sau bữa ăn giàu chất béo so với 15 người béo phì có protein MC4R hoạt động đúng chức năng.
Do đó, kết quả chỉ ra một kết nối quan trọng giữa bộ não và cơ chế chuyển hóa mỡ, Farooqi nói, và có thể đem đến một con đường hứa hẹn cho các nhà phát triển thuốc. “Sự bảo vệ khỏi các bệnh tim mạch rất bất ngờ,” cô nói.
Một khía cạnh cho nghiên cứu tương lai là nhìn sâu vào tác động của giới trong hiệu ứng bảo vệ của các đột biến MC4R, Hinney nói. Trong một nghiên cứu trước đây, việc có ít nhất một bản sao đột biến ảnh hưởng đến hoạt động của MC4R gấp hai lần ảnh hưởng của chỉ số sinh khối cơ thể lên phụ nữ trung niên so với nam giới trung niên, cô lưu ý.
Thanh Lan dịch từ Nature
Nguồn: doi: https://doi.org/10.1038/d41586-025-03387-9
