Sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi gây hại cho hệ miễn dịch của người
Trong nghiên cứu mới công bố trên tạp chí eLife, các nhà khoa học ở Đại học Oxford phát hiện việc lạm dụng kháng sinh colistin - được sử dụng như chất kích thích tăng trưởng ở các trang trại gà và lợn ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ, đã dẫn đến sự xuất hiện của các chủng E.coli có khả năng vượt qua tuyến phòng thủ đầu tiên của hệ thống miễn dịch ở người dễ dàng hơn.
Mặc dù Trung Quốc và nhiều quốc gia khác hiện đã cấm sử dụng colistin làm phụ gia thực phẩm trong chăn nuôi, song kết quả này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối đe dọa mới nghiêm trọng do lạm dụng kháng sinh. “Điều này còn nguy hiểm hơn cả kháng kháng sinh”, GS. Craig MacLean ở Đại học Oxford, người dẫn dắt nghiên cứu cho biết. “Phát hiện này nhấn mạnh sự nguy hiểm của việc lạm dụng kháng sinh. Chúng ta đã vô tình làm hại hệ thống miễn dịch của mình để có được những con gà béo hơn,”.
Xuất bản trên eLife, “The evolution of colistin resistance increases bacterial resistance to host antimicrobial peptides and virulence”, kết quả này cũng có ý nghĩa quan trọng đối với việc phát triển các loại thuốc kháng sinh mới cùng loại với colistin – nhóm kháng sinh peptide (AMP). AMP là các hợp chất được sản xuất trong phản ứng miễn dịch bẩm sinh ở hầu hết sinh vật sống. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại nhiễm trùng 1.
Việc sử dụng rộng rãi colistin trong chăn nuôi từ những năm 1980 đã dẫn đến sự xuất hiện và lây lan của vi khuẩn E.coli mang gene kháng colistin, ảnh hưởng đến đến hiệu quả sử dụng thuốc trong chăn nuôi. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy các gene này còn giúp mầm bệnh dễ dàng trốn khỏi AMP, ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của chúng ta 2.
Trong nghiên cứu này, vi khuẩn E.coli mang gene kháng thuốc MCR-1 được tiếp xúc với những AMP có vai trò quan trọng đối với hệ miễn dịch của gà, lợn và người. Các nhà khoa học cũng kiểm tra tính nhạy cảm của vi khuẩn với huyết thanh người.
Nhóm nghiên cứu phát hiện vi khuẩn E.coli mang gene MCR-1 có khả năng “sống sót” trước huyết thanh ít nhất là gấp đôi so với thông thường. Chúng có khả năng kháng AMP của người và động vật lớn hơn 62% so với vi khuẩn không mang gene này. Họ cũng nhận thấy ấu trùng bướm đêm bị lây nhiễm các vi khuẩn E.coli này bị chết nhiều gấp đôi so với chủng E.coli đối chứng.
MacLean cho biết chưa thể ước tính được điều này sẽ dẫn đến hậu quả như thế nào trong thế giới thực, chẳng hạn như nguy cơ nhiễm E.coli dẫn đến nhiễm trùng máu và tử vong. Sự lưu hành của các chủng E.coli kháng thuốc đã giảm mạnh kể từ khi Trung Quốc cấm sử dụng chất kích thước tăng trưởng, cho thấy những gene kháng thuốc này mang đến những “hạn chế về thể chất” cho vi khuẩn.
Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ ra một rủi ro lớn vẫn chưa được quan tâm. “Điều nguy hiểm là nếu vi khuẩn tiến hóa khả năng đề kháng [thuốc dựa trên AMP], tức là vi khuẩn có thể chống lại một trong những trụ cột trong hệ miễn dịch của chúng ta”, MacLean nói.
Kháng kháng sinh là mối đe dọa nghiêm trọng trên toàn cầu – Liên Hợp Quốc cảnh báo khoảng 10 triệu người có thể tử vong mỗi năm do các siêu vi khuẩn vào năm 2050. Khi nhu cầu về các loại thuốc kháng sinh mới ngày càng cấp bách, nhiều mối quan tâm hướng đến tiềm năng của AMP. Hiện nay, một số nơi đang phát triển các loại thuốc kháng sinh dựa trên AMP của người.
MacLean không kêu gọi ngừng phát triển các loại thuốc như vậy, nhưng ông cho rằng phải đánh giá cẩn thận về khả năng xuất hiện tình trạng kháng thuốc và những hậu quả tiềm ẩn.
TS. George Tegos ở Hệ thống Y tế Thung lũng Mohawk ở New York, cho biết chưa thể rút ra kết luận rộng rãi về những rủi ro tiềm ẩn của AMP từ một nghiên cứu đơn lẻ, tuy nhiên ông cho rằng những phát hiện này “gây lo ngại là hoàn toàn hợp lý”.
Cóilín Nunan, cố vấn của Liên minh cứu trợ thuốc kháng sinh, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết: “Nghiên cứu mới này cho thấy tình trạng kháng colistin có lẽ còn nguy hiểm hơn những gì chúng ta nghĩ trước đây. Điều đáng chú ý là chính phủ Anh vẫn phản đối việc cấm dùng thuốc kháng sinh phòng ngừa hàng loạt cho vật nuôi, mặc dù EU đã cấm sử dụng từ hơn một năm trước”.
Thanh An tổng hợp
Nguồn: https://www.theguardian.com/society/2023/apr/25/use-of-antibiotics-in-farming-endangering-human-immune-system
https://www.wionews.com/science/study-using-antibiotics-in-agriculture-can-endanger-human-immune-system-586103
—————————————
1. https://elifesciences.org/articles/84395
2. https://vi.wikipedia.org/wiki/Escherichia_coli
