30% vùng trên thế giới tăng trưởng kinh tế trong khi vẫn giảm phát thải carbon
Ngày càng có nhiều vùng trên khắp thế giới kết hợp được tăng trưởng kinh tế với giảm phát thải carbon, theo các nhà nghiên cứu ở Viện nghiên cứu Tác động biến đổi khí hậu Potsdam và ĐH Potsdam.
Nghiên cứu của họ nhấn mạnh vào vai trò sống còn của các hành động khí hậu cấp quốc gia trong việc loại bỏ tăng trưởng kinh tế gắn liền với phát thải CO2. Dữ liệu phân tích từ 1.500 vùng trên khắp thế giới trong vòng hơn 30 năm qua chứng tỏ 30% vùng đã kiểm soát được mức phát thải carbon và đưa nó xuống thấp hơn trong khi vẫn tiếp tục thúc đẩy về kinh tế.
Nghiên cứu này được xuất bản trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences.
Trong khi xu hướng tăng tốc này đánh dấu tiến trình đáng chú ý nhằm đạt được mục tiêu đề ra trong Thỏa thuận Khí hậu Paris, các tác giả cảnh báo là bước đi hiện nay của việc khử hoạt động kinh tế gắn liền với phát thải carbon để đạt mục tiêu khí hậu toàn cầu là đưa phát thải về không vào năm 2050 đang thiếu hiệu quả.
“Chúng tôi tìm thấy 30% các vùng có dữ liệu chứng tỏ đầy đủ đã khử hoạt động kinh tế gắn liền với phát thải carbon khỏi tăng trưởng kinh tế. Các vùng có thu nhập cao và một lịch sử công nghiệp phát thải carbon, cũng như những vùng có sự chia sẻ đáng kể lĩnh vực dịch vụ và sản xuất giảm phát thải carbon thành công trong khi vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế”, theo nhận xét của Anders Levermann, đồng tác giả và phụ trách bộ phận nghiên cứu “Khoa học phức hợp” tại PIK và là giáo sư Động lực của các hệ khí hậu tại ĐH Potsdam.
“Sự bền vững của nhiệt độ toàn cầu chỉ trở nên có thể với phát thải carbon về không. Điều đó có nghĩ là nếu các nền kinh tế muốn tăng trưởng, họ phải cần khử phát thải CO2”.
Thành công của việc khử phát thải được điều hướng bằng các hành động khí hậu thậm chí ở cấp vùng. “Cụ thể, các thành phố châu Âu đã thi hành các kế hoạch giảm nhẹ tác động khí hậu và các vùng đã nhận được sự hỗ trợ tài chính cho hành động khí hậu ngày một gia tăng có xu hướng chứng tỏ tỉ lệ khử phát thải cao hơn”, theo giải thích của Maria Zioga, nhà khoa học ở PIK, tác giả thứ nhất của nghiên cứu và từng làm nghiên cứu sinh ở ĐH Potsdam.
“Đáng chú ý, châu Âu đã vượt trội một cách nhất quán so với những lục địa khác của thế giới với nhiều vùng chứng tỏ xu hướng khử carbon liên tục trong vòng hai thập niên. Trái ngược với điều đó là sự thăng giáng nhiều hơn ở Bắc Mĩ và châu Á có những mẫu hình khử carbon trong hai thập kỷ đó, tuy vậy cũng có xu hướng cải thiện trong thập niên vừa qua”, cô bổ sung.
Trong khi nhiều nghiên cứu về khử phát thải có xu hướng tập trung vào các quốc gia hoặc thành phố đơn lẻ, các nhà nghiên cứu tại PIK đã có một cách tiếp cận chi tiết hơn trong khi vẫn giữ được độ phủ toàn cầu.
Họ phân tích kết quả kinh tế của 1.500 tiểu vùng, nơi có tổng sản phẩm cấp tỉnh (GRP) gia tăng, chiếm 85% phát thải toàn cầu.
Bằng việc kết hợp các dữ liệu đó với thông tin mạng lưới về cường độ phát thải carbon do sản xuất trong vòng hơn 30 năm, họ đã khám phá ra các mẫu hình toàn cầu đáng chú ý về khử carbon. Việc thiếu dữ liệu toàn cầu về phát thải trên tiêu thụ tại quy mô tiểu vùng cho thấy nghiên cứu không phản ánh được tác động của thương mại quốc tế nhưng ít nhất cung cấp những thông tin chính yếu của các mẫu hình khử carbon trên khắp thế giới.
Các nhà nghiên cứu đã ước tính, có thể đạt được phát thải về không trong năm nay ở từng vùng bằng việc nhìn vào các xu hướng khử carbon trong quá khứ và tác động của vùng lên phát thải.
“Các quốc gia phát triển có lẽ sẽ đạt được những mục tiêu này hơn những quốc gia khác nhưng nhìn chung các xu hướng hiện nay khó đạt được mục tiêu phát thải bằng không vào giữa thế kỷ ở phần lớn các vùng”, theo kết luận của đồng tác giả Max Kotz, nhà khoa học hợp tác với PIK và làm nghiên cứu tại PIK vào thời điểm nghiên cứu được tiến hành.
“Nếu tiếp tục duy trì các tỉ lệ khử carbon hiện nay thì chưa đến một nửa các vùng sẽ có thể đạt được mục tiêu phát thải về không vào năm 2050. Do đó, chính quyền ở các cấp cần phải tiếp tục thi hành chính sách và ở các quốc gia phát triển phải gia tăng nỗ lực và đâu tư vào dịch chuyển năng lượng ở các quốc gia nam toàn cầu để đạt các mục tiêu net-zero ở quy mô toàn cầu”, ông nhấn mạnh.
Thanh Hương dịch từ ĐH Potsdam
