Các dấu ấn sinh học trong máu có thể được sử dụng để đo lường tình trạng lão hóa
Các nhà khoa học thuộc Đại học Stanford mới đây đã đề xuất sử dụng xét nghiệm máu để xác định tuổi sinh học của các cơ quan trong cơ thể con người, qua đó dự đoán nguy cơ mắc bệnh ở các cơ quan, cũng như dự đoán tiến triển của các bệnh suy giảm trí nhớ như Alzheimer.
Nếu một cơ quan trong cơ thể người lão hóa nhanh hơn các cơ quan còn lại thì nguy cơ mắc bệnh ở cơ quan đó sẽ cao hơn trong vòng 15 năm.
Để đánh giá tốc độ lão hoá của cơ quan, nhóm nghiên cứu đã sử dụng học máy để đánh giá nồng độ protein trong máu người. Nghiên cứu tập trung vào 11 cơ quan, hệ cơ quan hoặc mô – gồm não, tim, phổi, thận, gan, tuyến tụy và ruột, cũng như hệ thống miễn dịch, cơ, mỡ và mạch máu.
Để huấn luyện thuật toán của mình, nhóm nghiên cứu đã kiểm tra nồng độ của gần 5.000 protein trong máu của 1.398 bệnh nhân tại Trung tâm Nghiên cứu Bệnh Alzheimer Knight. Các bệnh nhân có độ tuổi từ 20 đến 90 nhưng hầu hết đều là người trung niên và người già.
Dựa trên mức độ tập trung của protein ở một cơ quan so với các cơ quan khác, các nhà khoa học đã xác định được 858 protein liên quan đến các cơ quan cụ thể và lập thuật toán để đoán tuổi của một người dựa trên chúng.
“Chúng tôi có thể ước tính tuổi sinh học của một cơ quan trong cơ thể người. Không chỉ vậy, điều đó cũng giúp dự đoán nguy cơ mắc bệnh của cơ quan đó”, tác giả chính của nghiên cứu, Giáo sư thần kinh học Tony Wyss-Coray tại Đại học Stanford, cho biết.
Nhìn chung, nhóm đã thử nghiệm thuật toán của họ trên 5.676 bệnh nhân thuộc năm nhóm thuần tập (chỉ tập hợp một nhóm người có cùng chung một đặc điểm nào đó). Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature cho thấy gần 20% bệnh nhân có dấu hiệu lão hóa nhanh ở một cơ quan, trong khi 1,7% cho thấy dấu hiệu lão hóa ở nhiều cơ quan. Các nhà nghiên cứu cho biết người có quá trình lão hóa cơ quan diễn ra nhanh chóng có nguy cơ tử vong cao hơn từ 20% – 50%.
Những người bị lão hóa tim nhanh có nguy cơ bị suy tim cao hơn 250%, trong khi lão hóa não và mạch máu có thể dự đoán tình trạng bệnh Alzheimer tốt hơn so với các xét nghiệm sinh học dựa trên máu tiên tiến nhất hiện nay.
“Bằng cách theo dõi sức khỏe của từng cơ quan ở những người có vẻ khỏe mạnh, chúng ta có thể tìm thấy các cơ quan đang bị lão hóa nhanh chóng trong cơ thể, từ đó tiến hành các liệu pháp cải thiện trước khi họ bị bệnh”, GS Wyss-Coray cho biết.
Bình luận về nghiên cứu này, TS Leah Mursaleen, người đứng đầu một tổ chức nghiên cứu Alzheimer tại Anh, cho rằng quả thực “các bệnh gây suy giảm trí nhớ, như bệnh Alzheimer, có thể đã tiến triển trong não hàng thập kỷ trước khi các triệu chứng xuất hiện”.
Theo ông, “các phương pháp điều trị mới nhất hiện được chứng minh là có hiệu quả ở giai đoạn đầu của bệnh Alzheimer, đó là lý do tại sao chúng ta cần tìm ra các phương pháp đơn giản để xác định chính xác những người có nguy cơ mắc bệnh cao nhất. Nghiên cứu này gợi ý rằng việc phân tích những gì có trong máu của chúng ta có thể cung cấp một cánh cửa quan trọng để hiểu rõ những gì đang diễn ra sâu hơn bên trong cơ thể – bao gồm cả ở cấp độ từng cơ quan, như não bộ.”
Nhưng nhà thống kê sinh học Daniela Witten ở Đại học Washington tỏ ra hoài nghi “dấu hiệu lão hoá của cơ quan” thực sự có thể bổ sung thêm thông tin mới, so với những thông tin bác sĩ đã suy luận được về sức khỏe của bệnh nhân từ các xét nghiệm máu hiện có và các xét nghiệm khác. Bà cho rằng để đưa ra kết luận, phải xem hiệu quả của kỹ thuật này ở những nhóm thuần tập khác, ngoài năm nhóm trong nghiên cứu.
GS Wyss-Coray đồng tình rằng phương pháp này cần được tiến hành thêm trên các nhóm thuần tập lớn hơn và đa dạng hơn, đồng thời cho biết nhóm của ông có kế hoạch thực hiện các phân tích với dữ liệu từ hàng chục nghìn người của Ngân hàng Sinh học Anh UK Biobank.
Khúc Liên
