Các thành phố cổ nhất châu Âu phụ thuộc vào phân bón và protein từ thực vật
Dưỡng chất ở các điểm đông dân cư của Trypillia hiện đang được nhóm Trung tâm nghiên cứu hợp tác (CRC) 1266, ĐH Kiel (CAU) tập trung nghiên cứu. Trong những khu rừng phía bắc biển Đen – ngày nay là lãnh thổ của Moldova và Ukraine – những điểm đông dân cư—của các xã hội Trypillia xuất hiện từ khoảng 6.000 năm trước được đặt trên những khu vực rộng tới 320 hectare. Với khoảng 15.000 cư dân, họ thuộc về nhóm có khu định cư lớn nhất thế giới vào thời điểm đó.
Các chuyên gia coi nơi này là một trong những thành phố cổ nhất châu Âu, thậm chí còn cổ hơn cả sự đô thị hóa của Mesopotamia. Chuỗi cung cấp thực phẩm của những siêu đô thị này từ trước đã làm dấy lên những câu hỏi cho các nhà nghiên cứu. Trước đây, người ta biết là chuỗi cung cấp thực phẩm cho nhiều khu định cư nhỏ thời kỳ Đồ đá mới phụ thuộc vào trồng trọt.
Nghiên cứu mới của các nhà khoa học CRC 1266 tại ĐH Kiel trên tạp chí Proceedings of the National Academy of Sciences 1 đã chứng tỏ là có các câu trả lời. “Việc cung cấp cho các địa điểm đông dân cư dựa trên việc quản lý chuỗi thức ăn và đồng cỏ vô cùng tinh vi”, nhà cổ sinh thái học Kiel Frank Schlütz nói.
Đậu: nguồn protein của nền nông nghiệp sớm
Hầu như mọi người đều biết các câu chuyện về nhân vật hài hước thủy thủ Popeye, người có được sức mạnh từ nguồn rau spinach yêu thích. Như chúng ta biết ngày nay, khoa học từ lâu đã đánh giá cao giá trị của loài rau này. Hoàn toàn tương phản, đậu trên thực tế cũng có lợi ích với nguồn dưỡng chất của con người do hàm lượng protein cao. Tuy nhiên, tầm quan trọng của chúng thì đã được khoa học khám phá.
Với các nông dân của Trypillia, những người sống khoảng 7.000 năm trước ở nơi mà ngay là Ukraine và Moldova, các nhà nghiên cứu đã đánh giá họ có chế độ ăn gồm bột và hạt đậu, qua đó cho phép họ tồn tại mà không cần đến thịt. Điều đó đã được chứng tỏ trong nghiên cứu của ĐH Kiel, do nhà khảo cổ học Johannes Müller trực tiếp dẫn dắt cùng các nhà nghiên cứu Ukraine và Moldova như một phần của nghiên cứu lớn hơn về các xã hội Trypillia.
Nông nghiệp sớm và định cư đông dân cư
Các xã hội dựa trên nông nghiệp và chăn thả được hình thành vào khoảng 4800 trước công nghuyên tại vùng thảo nguyên rừng ở Biển Đen. Khởi đầu khoảng năm 4150 trước công nguyên, người dân của xã hội Trypillia đã tạo ra những khu định cư lớn, những khu vực lên tới 320 hectare, tương đương với kích thước của vài trăm sân bóng đá. Các khu định cư này đã được bố trí một cách có kế hoạch. Ước tính có khoảng 15.000 người sống trong đó.
Các khu vực lớn này có thiết kế cấu trúc rõ ràng với những điểm dân cư có thể quản lý được, bao gồm cả nhà dành cho hội họp, nơi những người dân có thể đến cùng nhau tham gia vào những quá trình ra quyết định quan trọng trong xã hội. Thời hoàng kim của xã hội Trypillia với những khu định cư khổng lồ, so với những xã hội khác cũng tồn tại trong thời gian đó, được xem như những thành phố xuất hiện sớm bậc nhất châu Âu, đã tồn tại trong khoảng 500 năm. Nó chỉ sụp đổ khi người dân bị loại khỏi các cấu trúc thông tin và các quá trình ra quyết định được tập trung hóa.
Phân tích các đồng vị carbon và nitrogen đem lại câu trả lời
Do kích thước của các khu định cư, nhịp sống hằng ngày ở các khu định cư này được so với những thị trấn nông nghiệp khác, và con người do đó chủ yếu là những nông dân. Nhưng các nhóm lớn người bảo vệ chuỗi cung cấp thực phẩm với kỹ thuật của Đồ đá mới như thế nào? “Để trả lời câu hỏi này, chúng tôi đã xác định các đồng vị carbon và nitrogen của hàng trăm mẫu trong vòng 10 năm”, Johannes Müller nói.
Các nhà khảo cổ chủ yếu xem xét xương động vật và người mà họ khai quật được. “Chúng tôi sau đó đã bổ sung dữ liệu này với các đo đạc đồng vị phóng xạ về đậu Hà Lan cháy và bột ngũ cốc từ mẫu đất từ vô số khu định cư ở Trypillia”, theo nhà khảo cổ học Wiebke Kirleis.
Có thể sử dụng các đồng vị phóng xạ để tìm hiểu về cách các động vật được thuần hóa hàng ngàn năm trước như thế nào, liệu các vụ mùa được trồng trọt có được bón dưỡng chất không và vai trò của cây trồng, động vật trong dưỡng chất của con người là gì.
Hầu hết đều là những người ăn chay
“Chúng tôi kết luận là phần lớn cừu và gia súc đã được nuôi trong khu vực đồng cỏ có hàng rào bao quanh. Tuy nhiên, việc chăm sóc các loại gia súc này chỉ để tập trung lấy phân để chăm bón cho đậu”, Frank Schlütz nói.
Theo đó, đậu Hà lan và ngũ cốc là trụ cột chính trong chế độ ăn của người dân và đậu không chỉ là dưỡng chất mà còn giữ cân bằng theo nghĩa đem lại các amino acids thiết yếu. Thân đậu sau khi thu hoạch có lẽ được dùng để cho gia súc trên đồng cỏ ăn nữa. Nhờ có kết nối bền chặt giữa việc trồng trọt và nuôi nấng gia súc mà con người sống ở các khu định cư đông đúc đó có thể có chế độ ăn lành mạnh và đầy đủ.
Việc sản xuất đòi hỏi nhiều lao động và tiêu thụ thịt đã bị loại trừ. Nguyên nhân của việc suy giảm các khu định cư là bản chất của một xã hội, như nhà khảo cổ Robert Hofmann tiết lộ “Như chúng ta biết từ nhiều nghiên cứu trước, những căng thẳng xã hội dấy lên là kết quả của một sự bất bình đẳng xã hội ngày một gia tăng. Con người quay lưng lại các khu định cư lớn và quyết định sống ở các khu nhỏ hơn một lần nữa”. Vào khoảng 3000 năm trước công nguyên, các xã hội Trypillia đã hoàn toàn biến mất khỏi các thảo nguyên rừng rộng lớn và màu mỡ.
Thanh Đức tổng hợp
Nguồn: https://phys.org/news/2023-12-europe-earliest-cities-fertilizer-protein.html
https://www.ancient-origins.net/news-history-archaeology/trypillia-agriculture-0020090
——————————————————–
