Hộ gia đình cầm cự được trong bao lâu?

Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm cao so với các nước xung quanh. Tôi đã tính toán tỷ lệ tiết kiệm cho từng nhóm hộ, tôi dựa vào dữ liệu hộ gia đình từ Khảo sát Mức sống dân cư năm 2016 (tôi chưa có được số liệu mới hơn nhưng xu hướng tiết kiệm không thay đổi nhiều trong ngắn hạn). Tuy nhiên rất khó để có thể phỏng vấn và thu được câu trả lời chính xác xem hộ gia đình hiện có bao nhiêu tiền tiết kiệm hoặc tài sản có tính thanh khoản cao. Nên tôi tính tiết kiệm bằng chênh lệch giữa thu nhập và chi tiêu trong năm 2016. Tổng mức tiết kiệm có thể cao hoặc thấp hơn nhưng số liệu không có. Vì vậy chúng ta giả sử rằng lượng tiền mặt tiết kiệm đầu năm hiện có của hộ gia đình bằng mức tiết kiệm của năm trước.

Kết quả cho thấy là 75% hộ gia đình của Việt Nam có tiết kiệm, và tỷ lệ mức tiết kiệm trên tổng thu nhập là 30%. Có khoảng 25% hộ gia đình không có tiết kiệm và nếu họ không có thu nhập thì sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp ngay lập tức. Hộ càng nghèo thì tỷ lệ tiết kiệm càng thấp nên càng dễ bị ảnh hưởng.

Hơn một nửa hộ nghèo (60%) không có tiết kiệm. Có nhiều hộ nông nghiệp trong nhóm hộ nghèo và những hộ này vẫn có thể duy trì sản xuất nông nghiệp và có thu nhập. Tuy nhiên nếu không có thu nhập thì sẽ phải đi vay hoặc bán bớt tài sản để chi tiêu. Đối với những hộ có tiền tiết kiệm thì tiền này đủ dùng trong bao lâu?

So sánh số tiền chi tiêu và tiết kiệm trong năm 2016 của các hộ này cho thấy, mức chi tiêu bình quân của các hộ là 97 triệu đồng/năm và mức tiết kiệm vào khoảng 61 triệu. Giả sử lượng cung và giá cả hàng hóa không thay đổi thì các hộ có thể duy trì được mức sống như cũ mà không đi làm trong khoảng 7,5 tháng. Các hộ nghèo thì khó khăn hơn. Nhóm 20% hộ nghèo nhất của cả nước có mức chi tiêu khoảng 26 triệu đồng/năm và tiết kiệm là 7 triệu đồng. Như vậy nhóm này có thể chỉ duy trì được chi tiêu trong khoảng 3 tháng. Các hộ giàu có thể duy trì được mức chi tiêu trong 10 tháng mà không cần đi làm.

Trên thực tế thì nền kinh tế vẫn hoạt động nên tác động trước mắt đến các nhóm hộ thấp hơn theo ước lượng trên. Tuy nhiên nếu việc cách ly toàn xã hội ở nước ta cũng như các nước khác diễn ra dài thì tác động có thể sẽ nghiêm trọng hơn.