Phụ nữ mang thai có nên dùng thuốc hạ sốt?
Các nhà nghiên cứu bày tỏ lo ngại về những hậu quả có thể xảy ra nếu phụ nữ mang thai nghe theo lời khuyên của Tổng thống Donald Trump về việc tránh sử dụng thuốc giảm đau Tylenol - còn được gọi là paracetamol hoặc acetaminophen.
Trong một bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 22/9, Trump tuyên bố rằng thuốc giảm đau Tylenol liên quan đến tự kỷ và các rối loạn phát triển thần kinh lâu dài khác ở thai nhi. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng tránh dùng thuốc khi cần thiết có thể khiến phụ nữ mang thai và thai nhi đối mặt với nguy cơ lớn hơn nhiều.
Paracetamol là một trong những loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong thai kỳ và nói chung được coi là an toàn. Thuốc thường được dùng để giảm đau và hạ sốt, bao gồm cả sốt do nhiễm virus như cảm lạnh thông thường hoặc nhiễm khuẩn gây bệnh ở đường tiết niệu hoặc thận.
Mới đây, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thông báo rằng các sản phẩm chứa acetaminophen, tên gọi của paracetamol ở Mỹ, sẽ có nhãn cảnh báo mới, liệt kê khả năng có mối liên hệ giữa việc sử dụng thuốc và nguy cơ tăng mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) và tự kỷ ở trẻ em. Ủy viên FDA Marty Makary cho biết trong một tuyên bố rằng sự thay đổi này “có thể khiến nhiều người tránh sử dụng acetaminophen trong thai kỳ”. Trump thì nói thẳng hơn: “Hãy chiến đấu hết mình để không dùng nó.”
Lời khuyên này đã bị bác bỏ bởi nhiều bác sĩ, tổ chức y tế và cơ quan quản lý ở nhiều quốc gia, bao gồm Trường Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Sản phẩm Y tế Vương quốc Anh (MHRA) và Cơ quan Quản lý Sản phẩm Trị liệu Úc (TGA).
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố rằng hiện chưa có bằng chứng khoa học xác đáng nào đưa ra kết luận về mối liên hệ này. Các yếu tố gây ra ADHD và tự kỷ rất phức tạp, trong đó di truyền đóng vai trò quan trọng.
Tuy nhiên, có bằng chứng cho thấy tình trạng sốt không được điều trị, đặc biệt khi nhiệt độ cao (trên 39,1 °C) hoặc kéo dài hơn 24 giờ, làm tăng nguy cơ dẫn đến những hậu quả xấu trong thai kỳ, theo Debra Kennedy – nhà nghiên cứu sức khỏe phụ nữ tại Đại học New South Wales (UNSW), Sydney, Úc.
Bà nói: “Hiện tượng này liên quan đến nguy cơ sảy thai cao hơn và một số dị tật bẩm sinh,” bao gồm dị tật cột sống, tim và khuôn mặt. Kennedy cho rằng phụ nữ không nên phải chịu đau hoặc sốt khi không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy việc dùng paracetamol gây hại cho thai nhi.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy nhiệt độ cơ thể cao không được kiểm soát trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ tự kỷ và rối loạn tâm thần như tâm thần phân liệt, vì sốt có thể ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của thai nhi. Kennedy cảnh báo việc lan truyền nỗi sợ hãi về paracetamol có thể khiến phụ nữ chuyển sang dùng các loại thuốc giảm đau khác không an toàn bằng.
“Tôi chắc chắn rằng sẽ có một số phụ nữ ngần ngại dùng paracetamol trong thai kỳ vì những tuyên bố này,” bà nói và cho biết thêm một số bác sĩ khác đã liên hệ với bà để xin tài liệu cung cấp cho những phụ nữ lo ngại về việc dùng thuốc trong thời kỳ mang thai.
Các lựa chọn giảm đau khác có nguy cơ gây hại cao hơn và đã được xác nhận rõ ràng khi dùng trong thai kỳ, theo Alex Polyakov – bác sĩ sản khoa kiêm nhà nghiên cứu tại Đại học Melbourne, Úc. Những thuốc này bao gồm aspirin, ibuprofen, naproxen, diclofenac và indomethacin – tất cả đều thuộc nhóm thuốc chống viêm không steroid (NSAID).
Các nghiên cứu cho thấy việc sử dụng NSAID trong tam cá nguyệt đầu tiên liên quan đến nguy cơ sảy thai cao hơn. Dùng nhóm thuốc này trong tam cá nguyệt thứ ba có thể ảnh hưởng đến chức năng thận của thai nhi và giảm lượng nước ối quanh em bé, làm tăng nguy cơ phổi kém phát triển hoặc khớp cứng.
Ngoài ra, dùng NSAID trong giai đoạn cuối thai kỳ có thể khiến ống động mạch của thai nhi đóng sớm, làm rối loạn tuần hoàn và gây ra các vấn đề hô hấp nghiêm trọng sau sinh.
Một số thuốc giảm đau thay thế nêu trên vẫn có thể được kê trong thai kỳ, nhưng thường ở liều thấp hơn bình thường, theo Kennedy. Ví dụ, aspirin liều thấp được dùng để giảm nguy cơ tiền sản giật, một biến chứng gây tăng huyết áp và giảm cung cấp oxy cùng dưỡng chất cho thai nhi.
Một vấn đề lớn hiện nay là thiếu các thử nghiệm lâm sàng trên phụ nữ mang thai. “Việc có sự tham gia của phụ nữ mang thai trong các thử nghiệm lâm sàng được thiết kế tốt sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn tác động của thuốc lên cả mẹ và con, đồng thời giải quyết khoảng trống bằng chứng đã tồn tại từ lâu,” Polyakov cho biết.
Liên Khúc
