Lượng mưa ảnh hưởng đến sự đa dạng của động vật

Tại sao trên Trái đất có những nơi phong phú thành phần loài, và lại thưa thớt ở những chỗ khác? Chính xác thì những yếu tố nào thúc đẩy sự đa dạng của động vật?

Giờ đây, một số yếu tố giúp trả lời những câu hỏi căn bản về sinh thái trên đã được một nhóm nghiên cứu từ Khoa Khoa học Lưu vực của Trường Đại học Tài nguyên Thiên nhiên Quinney và Trung tâm Sinh thái (đều thuộc Đại học Bang Utah) tìm ra, nhờ sử dụng bộ dữ liệu khí hậu quy mô toàn cầu đồ sộ cùng chiến lược mới..

Tác giả nghiên cứu Trisha Atwood cho biết: “Trong quá khứ, các nghiên cứu xem xét sự phân bố các loài theo chênh lệch vĩ độ Trái đất đã bỏ qua vai trò của các mối quan hệ dinh dưỡng của các sinh vật – thứ con vật ăn tác động tới nơi chúng sống thế nào. Nghiên cứu mới này cho thấy động vật ăn thịt, động vật ăn tạp và động vật ăn cỏ không phân bố ngẫu nhiên trên toàn cầu”.

Có những nơi nhiều động vật ăn thịt đến không ngờ: một số vùng ở châu Phi, châu Âu và Greenland. Động vật ăn cỏ phổ biến ở những khu vực mát hơn; còn động vật ăn tạp chủ yếu sống ở nơi ấm áp. Có hai yếu tố quan trọng định hình những kiểu phân bố này: lượng mưa và sự phát triển của thực vật.

Atwood cho biết kiểu phân bố lượng mưa góp phần lớn trong việc quyết định các nhóm động vật có vú khác nhau phát triển mạnh ở vùng nào. Động vật có vú đa dạng nhất ở các khu vực địa lý có lượng mưa thay đổi theo mùa nhưng không quá cực đoan.

Tác giả chính Jaron Adkins lưu ý nghiên cứu không nói đến tổng lượng mưa mà là về sự chênh lệch lượng mưa giữa các mùa. Ông dẫn ví dụ: một số khu vực tại Utah và rừng mưa Amazon thuộc nhóm có độ biến thiên thấp – những nơi này có lượng mưa ổn định quanh năm. Các khu vực khác, như Nam California, có độ biến thiên rất cao, khoảng 75% lượng mưa hằng năm rơi xuống trong khoảng từ tháng 12 đến tháng 3.

Theo Adkin, nơi lý tưởng nhất cho động vật ăn thịt và động vật ăn cỏ nằm ở giữa hai thái cực. Những địa điểm như Madagascar, nơi mùa mưa và mùa khô đều kéo dài 6 tháng và có sự pha trộn sinh thái lý tưởng để thúc đẩy điều kiện phát triển cho cả hai nhóm này. Động vật ăn tạp có xu hướng phát triển đa dạng ở những nơi có khí hậu cực kỳ ổn định.

Yếu tố quan trọng thứ hai liên quan đến sự đa dạng của động vật có vú mà nghiên cứu này phát hiện là mức độ phát triển của thực vật trong một khu vực.

Chúng ta thường nghĩ rằng thực vật phát triển có lợi cho động vật ăn cỏ. Nhưng theo nghiên cứu, sự phát triển của thực vật ảnh hưởng nhiều nhất đến động vật ăn thịt. Mối quan hệ mạnh mẽ giữa động vật ăn thịt và sự phát triển của thực vật làm nổi bật một điều: sự đa dạng thực vật có vai trò quan trọng đối với tính toàn vẹn cấu trúc của toàn bộ chuỗi thức ăn.

Theo nghiên cứu, mặc dù quá trình tiến hóa là nguyên nhân căn bản thúc đẩy sự khác biệt giữa các loài, nhưng điều kiện khí hậu cũng có thể tác động đến các yếu tố liên quan – tốc độ thay đổi tiến hóa, sự tuyệt chủng và phân tán của động vật – ảnh hưởng đến các loài và sự phong phú về đặc điểm.

Sự đa dạng của động vật đang suy giảm nhanh chóng ở nhiều hệ sinh thái trên thế giới do mất môi trường sống và biến đổi khí hậu. Điều này gây ra những hậu quả tiêu cực cho hệ sinh thái. Việc dự báo biến đổi khí hậu sau này sẽ phá vỡ các hệ thống động vật thế nào là vô cùng quan trọng, và nghiên cứu này là bước đầu để quản lý tốt hơn tình trạng của động vật trên toàn cầu trong tương lai.

Nghiên cứu đã được công bố trên Ecology Letters.

Lan Oanh tổng hợp

Nguồn: https://www.sciencedaily.com/releases/2023/10/231024234013.htm

https://phys.org/news/2023-10-global-precipitation-patterns-driver-animal.html