Nắng nóng làm lão hóa tương đương với thuốc và rượu

Một nghiên cứu dài hạn trên 24.922 người tại Đài Loan cho thấy, phơi nhiễm lâu dài với các đợt nắng nóng cực đoan có thể đẩy nhanh quá trình lão hóa của cơ thể và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe.

 
Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Nature Climate Change, tiếp xúc tích lũy với nắng nóng, dù ở mức độ vừa phải, cũng có thể làm tăng “tuổi sinh học” của một người – tương đương với việc hút thuốc thường xuyên hoặc uống rượu. Càng tiếp xúc nhiều với đợt nắng nóng cực đoan, các cơ quan trong cơ thể càng bị lão hóa.

Tiếp xúc với nắng nóng cực đoan, đặc biệt trong thời gian dài, gây căng thẳng lên các cơ quan và có thể dẫn đến tử vong, nhưng “việc nắng nóng khiến chúng ta lão hóa nhanh hơn thực sự là điều bất ngờ”, theo Paul Beggs, nhà khoa học sức khỏe môi trường tại Đại học Macquarie ở Sydney (Úc)- người không tham gia nghiên cứu. “Nghiên cứu này là lời cảnh báo là tất cả chúng ta đều dễ bị ảnh hưởng tiêu cực từ biến đổi khí hậu đến sức khỏe. Nó càng nhấn mạnh nhu cầu cấp bách phải giảm sâu và nhanh lượng khí thải nhà kính,” ông nói.

Tăng tốc lão hóa 

Để nghiên cứu tác động lâu dài của nắng nóng đến quá trình lão hóa, các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ các đợt khám sức khỏe giai đoạn 2008- 2022. Trong thời gian này, Đài Loan trải qua khoảng 30 đợt nắng nóng cực đoan. Các nhà khoa học sử dụng kết quả của nhiều xét nghiệm y tế, bao gồm đánh giá chức năng gan, phổi, thận, huyết áp và tình trạng viêm, để tính tuổi sinh học. Sau đó, họ so sánh tuổi sinh học với tổng mức nhiệt tích lũy mà người tham gia có thể đã tiếp xúc dựa trên địa chỉ trong hai năm trước khi khám.

Kết quả cho thấy, càng tiếp xúc nhiều với các đợt nắng nóng cực đoan, quá trình lão hóa diễn ra càng nhanh – với mỗi mức tăng trung bình 1,3 °C, tuổi sinh học của người tham gia tăng khoảng 0,023- 0,031 năm.

“Mặc dù con số này có vẻ nhỏ, nhưng theo thời gian và trên quy mô dân số, tác động này có thể mang ý nghĩa lớn đối với sức khỏe cộng đồng” Cui Guo, nhà dịch tễ học môi trường tại Đại học Hồng Kông (Trung Quốc), người dẫn đầu nghiên cứu, cho biết. 

Những người lao động chân tay và sống tại nông thôn chịu tác động sức khỏe lớn nhất, có lẽ vì ít được tiếp cận với điều hòa nhiệt độ. Tuy nhiên, cũng có một điểm tích cực bất ngờ: tác động của nắng nóng lên quá trình lão hóa đã giảm dần trong giai đoạn 15 năm nghiên cứu. Nguyên nhân của hiện tượng “thích nghi với nhiệt” này chưa rõ ràng, nhưng cải thiện khả năng tiếp cận công nghệ làm mát có thể là một phần lý do, Guo nói thêm.

Tuy nhiên, “thông điệp ở đây là nhiệt khiến con người lão hóa nhanh hơn thông thường, do đó phơi nhiễm nhiệt là thứ mà con người cần tránh”, Alexandra Schneider, một nhà miễn dịch học môi trường ở Helmholtz Munich, Đức, nhận xét. 

Nắng nóng gia tăng

Năm 2023, một nghiên cứu ở Đức phát hiện nhiệt độ không khí cao liên quan đến nhiều dấu ấn biểu sinh của quá trình lão hóa. Một nghiên cứu phân tích DNA của hơn 3.600 người cao tuổi ở Mỹ cũng kết luận rằng, nắng nóng cực đoan làm người tham gia lão hóa sớm hơn.

Nghiên cứu gần đây tập trung vào tác động của việc phơi nhiễm lâu dài với nhiệt độ cao, vốn có nhiều khả năng gây ra ảnh hưởng sức khỏe suốt đời. Điều này đặc biệt quan trọng khi biến đổi khí hậu dẫn đến nhiều đợt nắng nóng cực đoan hơn. Ở Mỹ, số đợt nắng nóng hằng năm đã tăng từ 2 đợt những năm 1960 lên 6 đợt vào năm 2010. Các nhà khoa học ước tính biến đổi khí hậu đã khiến những đợt nắng nóng như năm 2022 ở Pakistan và Ấn Độ, khi nhiệt độ đạt 50°C, có khả năng xảy ra cao hơn gấp 30 lần.

Sự gia tăng tần suất các đợt nắng nóng, kết hợp với ảnh hưởng của chúng đến sức khỏe, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các nhóm dễ tổn thương, Guo nói, “Nắng nóng không chỉ là yếu tố rủi ro cá nhân mà còn là vấn đề toàn cầu.”□

Diễm Quỳnh dịch 

Nguồn: https://www.nature.com/articles/d41586-025-02729 – x

Bài đăng Tia Sáng số 17/2025