Những hình ảnh đầu tiên từ camera số lớn nhất thế giới
Cứ ba đến bốn đêm một lần, đài quan sát mới ở Chile sẽ lập bản đồ toàn bộ bầu trời phương nam.
Đài quan sát Vera C. Rubin ở Chile đã tiết lộ những hình ảnh đầu tiên, khiến các nhà thiên văn học kinh ngạc về năng lực không thể tin được của chiếc camera số có độ phân giải cả triệu điểm ảnh thuộc đài quan sát này – camera lớn nhất thế giới. Các hình ảnh này được tạo ra từ những cú chụp diễn ra từ tháng 4, khi công việc xây dựng kính viễn vọng này hoàn tất.
“Ồ, bạn muốn quan sát sự hùng vĩ huy hoàng của vũ trụ này ư? Đây là cách để quan sát nó!”, nhà thiên văn học Robert Williams, cựu phụ trách Viện nghiên cứu Khoa học Kính viễn vọng không gian ở Baltimore, Maryland, nói.
Một trong những bức ảnh cho thấy tinh vân Trifid và tinh vân Lagoon Nebula thuộc chòm sao Nhân Mã, trong một vùng của dải Ngân hà đậm đặc hydro ở dạng ion và các ngôi sao trẻ hoặc những ngôi sao đang trong quá trình hình thành. Bức ảnh này được tạo ra từ 678 bức ảnh khác nhau từ kính viễn vọng điều tra Simonyi thực hiện trong vòng bảy giờ. Mỗi bức ảnh đều đơn sắc và được chụp bằng một trong bốn thấu kính và đem lại bức ảnh cuối cùng đầy màu sắc rực rỡ.
Đài quan sát Rubin, đặt tại đỉnh Cerro Pachón ở dãy núi Andes ở miền trung Chile, là một cơ sở nghiên cứu do Mỹ dẫn dắt có mức đầu tư 810 triệu USD. Đài quan sát này có trường ngắm rất lớn và có thể bao quát toàn bộ bầu trời phương nam sau ba đến bốn đêm. Các kính viễn vọng khác có độ nhạy cao như Hubble và James Webb để nắm bắt những chi tiết nhỏ nhất cũng chỉ bao quát được một phần nhỏ bầu trời trong cùng thời gian.
Những bức ảnh mới nhất được ghép lại chủ yếu với tác động thẩm mĩ và cho thấy việc camera số của đài quan sát có thể quét qua những khoảng không gian rộng lớn với độ nhạy cao trong thời gian ngắn. Nó hoàn toàn khác biệt với những dạng ‘sản phẩm dữ liệu’ mà các nhà thiên văn khắp thế giới sẽ sử dụng cho mục đích nghiên cứu, Sandrine Thomas, phó giám đốc phụ trách xây dựng đài quan sát, nói. Và nó cũng nhắc nhở về những gì các nhà thiên văn học hướng theo ở những bước đi đầu tiên. “Chúng tôi nghiên cứu thiên văn học bởi vì chúng tôi thích nhìn lên bầu trời – và nhìn vào vẻ đẹp diệu kỳ của nó”, bà nói.
Tony Tyson, một nhà thiên văn học tại trường đại học California, Davis, người có ý tưởng về đài quan sát này từ những năm 1990, cho biết kính viễn vọng hoạt động đúng như chờ đợi nhưng “việc chứng kiến nó, thấy kết quả của nó là một điều hoàn toàn khác. Tôi cảm thấy kinh ngạc và tự hào về nỗ lực của hàng trăm kỹ sư và nhà khoa học đã khiến cho điều này xảy ra”.
“Tôi cảm thấy dường như chúng tôi đã chuẩn bị cho khoảnh khắc này từ rất lâu rồi, một sứ mệnh 10 năm để cuối cùng có được sự bắt đầu sự kỳ diệu”, Catherine Heymans, một nhà thiên văn học ở ĐH Edinburgh, Anh, nói.
Anh Vũ dịch từ Nature
Nguồn: doi: https://doi.org/10.1038/d41586-025-01973-5
