Phát hiện mới có thể chấm dứt bệnh cúm mùa

Một phát hiện đột phá đầy tiềm năng về các loại kháng thể mới có thể tạo ra một loại vaccine phổ dụng. Nếu thành công, loại vaccine này có thể kháng toàn bộ các virus cúm mùa nguy hiểm, thậm chí ngăn ngừa được bệnh dịch truyền nhiễm.

Nhà miễn dịch học Ali Ellebedy đã thực hiện một nghiên cứu phân tích phản ứng miễn dịch nhiễm cúm ở người và phát hiện ra một chủng kháng thể mạnh trong mẫu máu của một bệnh nhân nhiễm virus cúm.

Ellebedy đã gửi các mẫu kháng thể đến chỗ Florian Krammer – một nhà vi trùng học đã chứng minh hiệu lực của các kháng thể bằng cách thử nghiệm chúng chống lại các mẫu protein của virus có từ những năm 1970. Thông qua những protein này (được gọi là neuraminidase), virus có thể lây lan qua cơ thể người.

Nghiên cứu do Trung tâm nghiên cứu Scripps thuộc trường Y của Đại học Washington ở St. Louis và trường Y khoa Icahn ở New York thực hiện này đã được xuất bản trên Science.

Loại vaccine tương lai có thể sống sót trước các kháng virus

Theo chia sẻ của Kammer với DW, điều đặc biệt của loại kháng thể mới mang tên 10G1 này là nó có thể liên kết với những phần bất biến của virus cúm. Điều này có nghĩa là kể cả khi phát hiện thêm những chủng cúm mới, loai vaccine chứa kháng thể này vẫn có tác dụng.

Hơn thế nữa, kháng thể mới có khả năng tấn công cả hai phân nhóm A và B của các virus cúm, biến nó trở thành ứng viên tốt hơn cho loại vaccine phổ dụng với các chủng cúm người, lợn và gia cầm, cũng như các lại virus cúm có khả năng gây tử vong hiếm gặp khác.

Có ba loại virus cúm ảnh hưởng đến con người là A, B và C. Loại A gây ra dịch cúm theo mùa. Trong số này có cúm lợn, H5N1 ở chim, gia cầm và cúm H3N2 ở người. Virus A có thể lây lan giữa người và các loài khác, trong khi virus B và C chỉ bị mắc ở người, gây nhiễm trùng nhẹ và thường không có triệu chứng.

DW đã phân tích dữ liệu về hoạt động của virus trên khắp Hoa Kỳ và Châu Âu được trích rút từ Hệ thống Giám sát và Phản ứng Toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (GISRS). Các kết quả cho thấy đã có sự gia tăng ổn định hoạt động của virus cúm đối với cả các phân nhóm virus A và B, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, Anh, Bồ Đào Nha, Đức và Croatia.

Ngoài ra, các kết quả chỉ ra virus cúm hoạt động mạnh hơn vào các tuần đầu và cuối năm

Không chỉ để phòng ngừa, mà còn để chữa bệnh

Mặc dù thường bị nhầm với cảm lạnh do các triệu chứng tương tự như ho, sổ mũi, hắt hơi và bị sốt cao – cúm mùa có thể rất nguy hiểm. Cúm không được điều trị có thể gây hậu quả nghiêm trọng, vì có thể dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng, đặc biệt là đối với các nhóm nhạy cảm với cúm như trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người già và người mắc bệnh mãn tính.

Một trong những vấn đề lớn nhất với các vaccine hiện tại là chúng thường chỉ có tác dụng một mùa trước khi virus biến đổi. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu tham gia nghiên cứu này cũng đã cố gắng tạo ra các virus kháng thuốc trong phòng thí nghiệm để kiểm tra xem liệu kháng thể mới có còn hoạt động hay không. Kết quả đã chứng minh rằng các kháng thể vẫn liên kết với virus và vô hiệu hóa nó.

Các kháng thể đã được chứng minh là có hiệu quả với cả chống lại các chủng vaccinekháng Tamiflu, một phương pháp chữa trị hiệu quả  đang được sử dụng để điều trị các trường hợp nhiễm virus cúm nặng như lợn và cúm gia cầm.

“Những con chuột bị nhiễm bệnh trong nghiên cứu đã phản ứng rất tốt với các kháng thể này thậm chí sau ba ngày bị nhiễm bệnh, và thời gian cửa sổ cho Tamiflu phát triển đã đóng lại. Điều này có nghĩa là sẽ có khả năng phát triển cả vắc-xin và thuốc chữa bệnh từ các kháng thể mà chúng tôi đã phát hiện”, Krammer nói với DW.

Số người tử vong vì cúm mùa tăng trên toàn cầu

Số lượng tử vong do virus cúm gia tăng hàng năm trên toàn cầu. Bây giờ, ước tính có khoảng 290.000 đến 600.000 trường hợp tử vong mỗi năm, nhưng vẫn khó xác định được con số thực.

“Có dữ liệu khá tốt cho Bắc Mỹ và Châu Âu, vì thế thông tin thực sự phụ thuộc vào hệ thống giám sát tốt như thế nào. Thật không may, có rất nhiều quốc gia không có hệ thống giám sát tốt về bệnh cúm.”

Phân tích dữ liệu sâu hơn của DW cho thấy năm 2018 chứng kiến ​​hoạt động của virus cúm đặc biệt cao so với nhiều năm qua.

Các bệnh nhiễm trùng cúm phổ biến nhất là do virus A không được phân loại gây ra. Krammer nói với DW, các virus A chưa được phân loại có nghĩa là rất khó để xác định xem virus có phải là cúm lợn hay còn gọi là H3N2, là virus cúm ở người hay không.

Một báo cáo mới từ Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ cũng cho thấy rằng mùa cúm ở Hoa Kỳ đã bắt đầu vào đầu năm nay và hoạt động của virus A lan rộng đã được ghi nhận ở Puerto Rico và bảy tiểu bang khác, bao gồm Texas, Alabama và Nevada.

Mặt khác, Krammer giải thích rằng mùa cúm khác nhau ở bán cầu bắc và nam. Ở miền bắc, mùa cúm phổ biến vào mùa đông, nhưng ở các nước như Trung Quốc và Singapore, cúm lan truyền quanh năm vì không có mùa đông thực sự. Điều đó khiến việc xác định tác động thực sự của bệnh cúm trở nên khó khăn hơn.

Krammer nói: “Vẫn chưa rõ mùa cúm bị ảnh hưởng ở mức độ nào bởi thay đổi thời tiết và thay đổi hành vi ở con người trong thời điểm giao mùa”.

Nguy cơ xảy ra đại dịch cao

Krammer chỉ ra rằng khả năng xảy ra dịch truyền nhiễm toàn cầu đang gia tăng. Thật khó để dự đoán khi nào đại dịch tiếp theo sẽ xảy ra, nhưng Krammer chắc chắn nó sẽ xảy ra lần nữa.

Ông cũng giải thích rằng loại vi-rút cúm gây tử vong nhiều nhất, thống trị các mùa cúm trong vài năm qua là virus cúm người H3N2. Nhưng không thể nói virus nào sẽ gây ra đợt bùng phát lớn tiếp theo và gây ra nhiều cái chết nhất.

“Chúng ta có khoảng ba đến bốn đại dịch mỗi thế kỷ. Chúng ta đã có một vào năm 1918, 1957, 1968 và một vào năm 2009, vì vậy điều đó không thể đoán trước được.”, ông nói.

Tuy nhiên, khả năng đại dịch xảy ra đang gia tăng vì có nhiều tương tác toàn cầu hơn. Virus đại dịch đến từ các loài thuộc họ chim, như chim hoang dã, gà, vịt, nơi tất cả các virus cúm này lưu hành. Nếu chúng ta nhìn vào số lượng gà chúng ta nuôi để lấy thức ăn, chúng đang ngày càng tăng, vì dân số toàn cầu đang tăng và chúng ta cần nuôi sống con người. 

Phòng ngừa tốt nhất để tránh nhiễm cúm gây chết người

Mặc dù các kháng thể mới được phát hiện có tiềm năng to lớn để phát triển một loại vaccine thực sự phổ biến và chữa khỏi bệnh cúm, nhưng sẽ phải mất nhiều năm thử nghiệm lâm sàng tốn kém trước khi đưa ra thị trường, Krammer nói.

Bước đầu tiên là kiểm tra xem tất cả mọi người có thể phát triển kháng thể 10G1 hay không.

Cho đến khi một loại vaccine phổ thông được phát triển, một trong những cách tốt nhất để giữ an toàn là thực hiện các biện pháp phòng ngừa, Krammer đề xuất.

“Đầu tiên, hãy tiêm vaccine. Các loại vaccine chúng ta có hiện không hoàn hảo, nhưng chúng thực sự có hiệu quả. Bước thứ hai là giữ cho bản thân khỏe mạnh. Nếu chúng ta khỏe mạnh, nhiễm trùng sẽ ít ảnh hưởng hơn. Thế hệ vaccine mới mà chúng ta hiện có đang chống lại bốn loại virus lưu hành ở người là H1N1, H3N2 và hai loại virus cúm B.”

Minh Anh dịch

Nguồn: https://www.dw.com/en/new-discovery-could-spell-end-to-seasonal-flu/a-51400585