Sau 5 ngày, thực phẩm siêu chế biến có thể thay đổi chức năng insulin trong não
Một chế độ ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến và giàu calo trong thời gian ngắn có thể làm suy giảm phản ứng của não với insulin và tăng lượng mỡ gan ở nam giới có cân nặng bình thường, với các tác động kéo dài ngay cả sau khi ngừng chế độ ăn này. Đây là kết quả nghiên cứu trên tạp chí Nature Metabolism của các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Bệnh Tiểu đường và Rối loạn Chuyển hóa thuộc Trung tâm Helmholtz Munich tại ĐH Tübingen, phối hợp với Trung tâm Nghiên cứu Bệnh Tiểu đường Đức.
Tình trạng kháng insulin trong não có liên quan đến béo phì, tiểu đường type 2 và rối loạn nhận thức, cũng như làm gián đoạn quá trình điều chỉnh sự thèm ăn và trao đổi chất thông qua tín hiệu trong não, góp phần gây béo phì và các bệnh liên quan.
Trong nghiên cứu này, 29 nam giới khỏe mạnh ở độ tuổi 19–27 (BMI 19–25 kg/m²) được chia thành hai nhóm: nhóm có chế độ ăn giàu calo (HCD, n=18) và nhóm đối chứng (n=11). Trong năm ngày, nhóm HCD cố gắng tiêu thụ thêm 1.500 kcal mỗi ngày từ các món ăn vặt siêu chế biến, trong khi nhóm đối chứng duy trì chế độ ăn uống bình thường. Hoạt động thể chất của người tham gia bị hạn chế dưới 4.000 bước mỗi ngày trong thời gian nghiên cứu.
Trung bình, nhóm HCD đã tiêu thụ thêm 1.200 kcal mỗi ngày trong thời gian can thiệp. Hàm lượng mỡ trong gan của nhóm này tăng đáng kể từ 1,55% ± 2,2% lúc ban đầu lên 2,54% ± 3,5% sau can thiệp, trong khi nhóm đối chứng không có thay đổi. Không có sự khác biệt đáng kể về trọng lượng cơ thể, độ nhạy insulin ngoại vi hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm.
Phản ứng insulin trong não được đánh giá bằng phương pháp chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) kết hợp với việc sử dụng insulin qua đường mũi vào ba thời điểm: lúc ban đầu, ngay sau can thiệp và một tuần sau khi trở lại chế độ ăn bình thường. Các biện pháp bổ sung bao gồm định lượng mỡ gan qua cộng hưởng từ phổ, phân tích thành phần cơ thể, kiểm tra dung nạp glucose đường uống và đánh giá hành vi.
Những thay đổi trong phản ứng insulin của não có liên quan với sự tích tụ mỡ trong gan và lượng chất béo tiêu thụ. Không có sự khác biệt đáng kể trong phản ứng insulin ở vùng dưới đồi. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận sự suy giảm kéo dài trong phản ứng insulin ở các vùng nhận thức của não..
Một trong những phát hiện đáng chú ý nhất của nghiên cứu là chế độ ăn HCD ngắn hạn có thể ảnh hưởng đến học tập dựa trên tưởng thưởng, một quá trình nhận thức ảnh hưởng đến động lực và ra quyết định. Học tập dựa trên tưởng thưởng dựa vào khả năng liên kết các hành vi nhất định với kết quả tích cực hoặc tiêu cực của não, đóng vai trò quan trọng trong các lựa chọn liên quan đến thực phẩm. Sự gián đoạn trong con đường này thường được quan sát thấy ở những người béo phì, dẫn đến thay đổi hành vi ăn uống và xu hướng ưa chuộng thực phẩm giàu năng lượng.
Để đánh giá quá trình xử lý phần thưởng, người tham gia thực hiện một bài kiểm tra học tập củng cố “go/no-go”, được thiết kế để đo độ nhạy với phần thưởng và hình phạt. Bài kiểm tra này kiểm tra khả năng học cách tiếp cận (go) hoặc tránh (no-go) các tín hiệu liên quan đến kết quả tích cực (phần thưởng) hoặc tiêu cực (hình phạt) của người tham gia. Kết quả bài kiểm tra phản ánh cách não bộ xử lý và thích ứng với phản hồi, yếu tố quan trọng trong việc điều chỉnh hành vi ăn uống.
Chỉ sau năm ngày tiêu thụ thực phẩm giàu calo, siêu chế biến, mức độ nhạy cảm của nhóm HCD với phần thưởng đã giảm trong khi mức độ nhạy cảm với hình phạt lại tăng, cho thấy người tham gia ít bị thúc đẩy bởi kết quả tích cực hơn nhưng lại phản ứng mạnh hơn với kết quả tiêu cực. Các tác động này có xu hướng trở về mức ban đầu sau một tuần quay lại chế độ ăn bình thường, nhưng không hoàn toàn phục hồi. Như vậy, chỉ cần năm ngày ăn quá nhiều cũng có thể khiến não bộ dễ hình thành các thói quen ăn uống không lành mạnh trong thời gian dài.□
Trà My lược dịch
Nguồn: https://medicalxpress.com/news/2025-02-days-ultra-food-insulin-reward.html
Bài đăng Tia Sáng số 5/2025
