Sóng nhiệt có thể làm tăng gấp ba số ca tử vong ở châu Âu

Cuối tháng sáu - đầu tháng bảy vừa qua, sóng nhiệt cực đoan đã quét qua châu Âu, với nhiệt độ được ghi nhận trên 40°C ở một số quốc gia. Nhiều nghiên cứu cho thấy đợt sóng nhiệt này đã trở nên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu khiến nhiệt độ bề mặt toàn cầu tăng khoảng 1,3°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Người dân làm mát bên đài phun nước Barcaccia trong một đợt sóng nhiệt chạm tới mức 40 độ ở Piazza di Spagna, Rome, Ý vào ngày 6/7/2025.

Một nghiên cứu nhanh do các nhà khoa học từ Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London (LSHTM) và ĐH Imperial College London thực hiện đã phân tích dữ liệu thời tiết lịch sử của 12 thành phố châu Âu để ước tính mức nhiệt trong đợt sóng nhiệt kéo dài 10 ngày (23/6 – 2/7/2025) nếu khí hậu chưa ấm lên.

Khi so sánh với nhiệt độ thực tế được ghi nhận, ước tính của họ cho thấy tác động của biến đổi khí hậu đã khiến nhiệt độ trong đợt sóng nhiệt tăng từ 1 đến 4°C.

Sử dụng các mô hình đã được thiết lập, kết quả đã công bố trước đây về tỷ lệ tử vong liên quan đến nhiệt độ trên khắp châu Âu, và một khuôn khổ phân tích gần như trong thời gian thực được phát triển gần đây, các nhà nghiên cứu đã tính toán số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ có thể do đợt sóng nhiệt này ở mỗi thành phố. Sau đó, họ so sánh con số này với số ca tử vong dự kiến liên quan đến nhiệt độ nếu khí hậu mát hơn.

Kết quả là khoảng 2.300 người có thể đã tử vong do nhiệt độ cực đoan tại 12 thành phố trong khoảng thời gian được phân tích. Con số này cao gấp khoảng ba lần so với số ca tử vong không liên quan đến biến đổi khí hậu (800 ca). 

Trợ lý giáo sư Pierre Masselot tại LSHTM và là đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: “Với tốc độ nóng lên toàn cầu hiện nay, các đợt sóng nhiệt sẽ không biến mất và chúng ta phải chuẩn bị ứng phó với những tác động của chúng đến sức khỏe cộng đồng. Các thành phố có thể thích ứng bằng cách trồng cây, giảm diện tích dành cho xe hơi và chăm sóc những người dễ bị tổn thương nhất. Nhưng cuối cùng, cách tốt nhất để tránh những hậu quả thảm khốc là tích cực giảm phát thải khí nhà kính”.

Trợ lý giáo sư Malcolm Mistry về Mô hình Khí hậu và Địa không gian tại LSHTM, người cũng tham gia nghiên cứu, nói: “Nghiên cứu của chúng tôi chứng minh tại sao sóng nhiệt được coi là kẻ giết người thầm lặng. Mặc dù một số ít trường hợp tử vong đã được báo cáo ở Tây Ban Nha, Pháp và Ý, nhưng dự kiến sẽ có thêm hàng nghìn người nữa trên khắp châu Âu tử vong do nhiệt độ cao kỷ lục được ghi nhận vào cuối tháng sáu năm nay.

“Các quan chức y tế công cộng thường mất khoảng sáu tháng để công bố dữ liệu về tỷ lệ tử vong do sóng nhiệt. Ngay cả khi đó, nhiệt độ hiếm khi được ghi nhận là một yếu tố dẫn đến tử vong.

“Chúng tôi tin việc ban hành những cảnh báo này ngay bây giờ là rất quan trọng để tiếp cận càng nhiều người càng tốt và khuyến khích họ thực hiện các biện pháp phòng ngừa bổ sung để có thể chuẩn bị tốt hơn cho những đợt sóng nhiệt tiếp theo dự kiến xảy ra trên khắp châu Âu trong mùa hè này”.

TS. Garyfallos Konstantinoudis, Giảng viên tại Viện Grantham về Biến đổi Khí hậu và Môi trường, ĐH Imperial College London, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết: “Biến đổi khí hậu làm gia tăng các đợt sóng nhiệt và đẩy những người dễ bị tổn thương đến giới hạn chịu đựng. Nghiên cứu này cho thấy mỗi mức nhiệt tăng thêm đều tạo ra sự khác biệt rất lớn, dù là 1,4, 1,5 hay 1,6°C”.

Nhóm nghiên cứu cho biết ước tính của họ về số ca tử vong dự kiến không liên quan đến các bệnh lý nền nhưng chưa tính đến các biện pháp can thiệp đã được áp dụng ở cấp địa phương như sơn mái nhà làm mát màu xanh lá cây hoặc trắng. Các hệ thống cảnh báo sớm và kế hoạch hành động vì sức khỏe do sóng nhiệt trên khắp châu Âu, được thiết kế để nâng cao nhận thức và bảo vệ người dân trước các nguy cơ của sóng nhiệt cực đoan, cũng đang được cải thiện và có thể làm giảm tỷ lệ tử vong dự kiến. □

Đinh Hương lược dịch

Nguồn: https://www.lshtm.ac.uk/newsevents/news/2025/first-analysis-estimate-number-heatwave-deaths-linked-climate-change

Bài đăng Tia Sáng số 14/2025

Tác giả

(Visited 24 times, 1 visits today)