Tại sao xét nghiệm và phát hiện cúm gia cầm trên bò?
Các chuyên gia nông nghiệp và y tế đang thực hiện nỗ lực khẩn cấp xét nghiệm và dò theo cúm gia cầm trên bò sữa để hiểu và ngăn chặn nguy cơ bùng phát.
Dẫu họ cho là nguy cơ rủi ro cho người ở mức thấp nhưng các nhà khoa học thì lo ngại virus có thể thay đổi để lan truyền dễ dàng hơn giữa người với người. Virus A/H5N1 đã dò được trên hơn 30 con bò ở tám bang của Mỹ và các mảnh virus đã được tìm thấy trên các sản phẩm sữa 1. Các xét nghiệm cho thấy virus đang lan truyền giữa bò với bò, bao gồm những con không hề chứng tỏ triệu chứng, và giữa bò với chim, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ.
Từ cuối tháng 4, hàng trăm con bò sữa ở Mỹ sẽ được xét nghiệm – với các kết quả âm tính – trước khi chúng được vận chuyển giữa các bang, theo quy định mới của chính phủ.
Dưới đây là một số thông tin mới về cúm gia cầm.
Tại sao cơn bùng phát này lại bất thường?
Chủng cúm gia cầm có độc lực cao này đã lưu hành trên chim sống trong tự nhiên hàng thập kỷ. Trong những năm gần đây, nó đã được phát hiện là có trên động vật có vú khắp thế giới, dẫu phần lớn là động vật hoang dã như cáo và gấu sau khi ăn chim chết hoặc ốm nhưng nó cũng có trên cầy sương được nuôi trong trang trại 2. Nó chứng tỏ có trong động vật có vú sống dưới nước, bao gồm hải cẩu cảng, cá heo… Virus này cũng còn được dò thấy trên gấu Bắc cực ở Bắc Alaska.
Virus đã được tìm thấy ở động vật nhai lại – cừu và sau đó là bò sữa – tại Mỹ vào mùa xuân năm nay, khiến cho nhiều nhà khoa học từng nghiên cứu về virus này trong nhiều năm phải ngạc nhiên. “Khi chúng tôi nghĩ và trao đổi về cúm A thì bò không phải là dạng thường được nhắc đến”, Richard Webby, một chuyên gia về cúm tại Bệnh viện nghiên cứu trẻ em St. Jude.
Các loại cúm gia cầm thường thay đổi để đáp ứng với sụ lan truyền giữa các loài mới, vì vậy việc dò thấy nó trong bò sữa là dấy lên lo ngại về việc nó có thể lan truyền sang người, Webby nói.
Cúm gia cầm đã lan truyền trong bò sữa trong bao lâu?
Các nhà khoa học đã xác nhận virus này trên bò trong tháng ba sau báo cáo trong nhiều tuần từ các trang trại bò sữa là chúng bị ốm. Các triệu chứng bao gồm giảm lượng sữa và những thay đổi khác trong sữa như trở nên đặc và vàng.
Việc phát hiện được những mảnh virus trong sữa trên thị trường cho thấy “hiện tượng này diễn ra lâu hơn thế và đang lan truyền trên diện rộng hơn chúng ta ghi nhận trước đây”, Matthew Aliota, một nhà nghiên cứu thú y tại ĐH Minnesota, nhận xét.
Dưới sức ép của các nhà khoa học, các quan chức USDA đã phải công khai bộ dữ liệu di truyền mới của virus thu được trong cơn bùng phát này.
Dữ liệu này, dù bỏ qua một số thông tin về việc các mẫu bệnh phẩm được thu thập ở đâu và khi nào, nhưng nó chứng tỏ là virus này dường như đã lan truyền từ chim sang vật nuôi trang trại từ cuối năm ngoái, theo nhận xét của Michael Worobey, nhà sinh vật tiến hóa tại ĐH Arizona.
Kể từ đó, bệnh đã lan truyền giữa gia súc và giữa các trang trại với nhau, có vẻ như thông qua tiếp xúc giữa các vật thể như giầy của nhân công, ô tô hoặc máy vắt sữa, Worobey nói.
Và sau đó là những con bò lan truyền virus này trở lại chim, ông nói.
“Bằng chứng di truyền cho thấy là có thể xảy ra như vậy”, Worobey nói. “Chim đã được lấy mẫu ở những trang trại cho thấy đã chứa virus có những đáp ứng rõ ràng với động vật có vú”.
Các nhà khoa học nói gì về nỗ lực dò theo đợt bùng phát?
Nhiều chuyên gia nói kế hoạch của USDA yêu cầu xét nghiệm trên bò là một khởi đầu tốt. “Chúng ta cần làm điều này để giám sát tốt hơn bởi chúng ta phải biết cái gì đang diễn ra”, Thomas Friedrich, giáo sư vi trùng học tại trường Thú ý ĐH Wisconsin.
Worobey nói, ý tưởng đó có thể được sàng lọc từng vật nuôi. Bên cạnh việc tìm kiếm các lây nhiễm đang hoành hành, các quan chức nông nghiệp phải tìm kiếm xem liệu bò có kháng thể chống lại virus không, đó là chỉ dấu về những lây nhiễm đã qua, ông nói.
“Đó là cách làm nhanh nhất và có thể nhất để tìm ra cách nó lan truyền như thế nào”, ông nói.
Xét nghiệm nhiều hơn trên công nhân trang trại tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh là điều quan trọng, các chuyên gia nói. Một số chủ trang trại và một số người làm chỉ miễn cưỡng làm việc với các nhân viên y tế công cộng trong suốt đợt bùng phát, các chuyên gia cho biết.
“Tăng cường giám sát cần thiết cho một hệ cảnh báo sớm”, Aliota nói. “Nó giúp phân định phạm vi vấn đề và cũng có thể dẫn đến ngăn ngừa những hậu quả tiềm năng”.
Cúm gia cầm dẫn đến nguy cơ rủi ro lớn như thế nào cho người?
Các nhà khoa học đang làm việc để phân tích nhiều mẫu sữa bán lẻ hơn để xác nhận rằng phương pháp thanh trùng, hay xử lý nhiệt, có giết được virus H5N1 hay không, theo tiến sĩ Don Prater, giám đốc Trung tâm An toàn thực phẩm FDA. Dẫu công chúng chưa cần thiết phải lo ngại về uống sữa uống tiệt trùng, các chuyên gia nói rằng cần phải tránh uống sữa chưa được tiệt trùng. Và những người làm việc ở các trang trại nuôi bò sữa cần phải xem xét phòng ngừa như đeo khẩu trang, rửa tay và thay đổi trang phục làm việc, Aliota nói.
Hơn nữa, 23 người đã được xét nghiệm tìm virus trong đợt bùng phát trên bò sữa, trong đó có một người dương tính và có lây nhiễm nhẹ, CDC nói. Ít nhất 44 người tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh đang được theo dõi triệu chứng.
Worobey nói việc sàng lọc trên diện rộng là cần thiết để dò những thứ như virus một cách nhanh chóng và có tiềm năng ngăn chặn chúng từ trong trứng nước”.
Trong khi đó, WHO dấy lên lo ngại về sự lan truyền của cúm A H5N1, loại bệnh có tỉ lệ tử vong cao ở người. Nhà khoa học trưởng của WHO, Jeremy Farrar, nói trong một cuộc họp báo ở Geneva, “biến chủng A(H5N1) đã trở thành một đại dịch trên động vật có nguồn gốc từ động vật có quy mô toàn cầu”. Tuy nhiên lo ngại nhất là nó lây nhiễm trên vịt và chim rồi sau đó trên động vật có vú, và virus giờ đang tiến hóa và phát triển khả năng lây nhiễm cho người, sau đó là năng lực lây nhiễm giữa người với người”.
Giờ thì chưa có bằng chứng H5N1 đang lây nhiễm giữa người với người nhưng hàng trăm trường hợp người bị nhiễm virus thông qua tiếp xúc với động vật đã diễn ra trong 20 năm qua, “tỉ lệ tử vong rất cao”, Farrar nói và giải thích con người không miễn dịch tự nhiên với virus này.
Từ năm 2003 đến 2024, có 889 trường hợp nhiễm bệnh và 463 trường hợp tử vong do H5N1 ở 23 quốc gia trên toàn thế giới, theo WHO, khiến trường hợp tử vong lên tới con số 52%.
Vũ Nhàn tổng hợp
Nguồn: https://time.com/6970764/bird-flu-cow-milk/
https://www.theguardian.com/world/2024/apr/18/risk-bird-flu-spreading-humans-enormous-concern-who
—————————————————
https://apnews.com/article/bird-flu-milk-virus-pasteurization-c7eef7b46b08961c1965a0eb30932b3a
