Cần chuyển hướng tới một đích đến cao hơn*

Với vinh dự được nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu, tôi xin chia sẻ một vài suy nghĩ đối với việc nghiên cứu và công bố kết quả khoa học cơ bản ở Việt Nam.

Theo thông lệ quốc tế hiện nay, các công bố khoa học và các phát minh, sáng chế được thế giới công nhận là một trong những thước đo quan trọng nhất trình độ khoa học của một quốc gia. Nhận thức được tầm quan trọng này, Bộ  Khoa học và Công nghệ đã có bước đột phá quan trọng hướng tới mục tiêu nâng tầm khoa học của đất nước với việc tạo ra một môt trường thuận lợi cho nghiên cứu cơ bản thông qua việc thành lập Quỹ NAFOSTED. Việc ra đời quỹ này đã thổi một luồng gió mới vào cộng đồng khoa học và tạo ra sự hứng khởi trong con đường nghiên cứu và phát huy sáng tạo của đội ngũ những người làm khoa học cả nước, đặc biệt là các nhà khoa học mới thành danh ở các cơ quan nghiên cứu, các giảng viên trẻ trong các trường đại học. Nhờ những đột phá trong cơ chế tài trợ, hỗ trợ nghiên cứu của Bộ Khoa học và Công nghệ mà số công bố ISI của Việt Nam trong những lĩnh vực được tài trợ đã tăng tới trên 20% hàng năm chỉ sau một khoảng thời gian khởi động ngắn. Đây là thành công lớn đối với các nghiên cứu cơ bản và là định hướng đúng đắn trong quản lý nghiên cứu cơ bản trong lĩnh vực khoa học tự nhiên ở Việt Nam hiện nay. Thêm vào đó, nó tạo ra động lực mới cho đội ngũ các nhà khoa học Việt Nam nâng cao đáng kể tư duy khoa học, khả năng hợp tác trong nghiên cứu, kỹ năng viết và công bố kết quả nghiên cứu trên các ấn phẩm quốc tế có uy tín.

Tuy nhiên, dù có những bước tiến mang tính cách mạng nói trên, các công bố kết quả nghiên cứu cơ bản có tính đột phá và mang tầm quốc tế, các phát minh và sáng chế mới có tác động đáng kể tới khoa học và kinh tế xã hội ở Việt Nam vẫn còn khiêm tốn. Thiết nghĩ, đã đến lúc chúng ta cần chuyển hướng tới một đích đến cao hơn, đó là tạo ra ngày càng nhiều những kết quả khoa học có tầm ảnh hưởng quốc tế lớn và được công bố trong các tạp chí danh tiếng nhất.

Để tạo ra các sản phẩm chất lượng cao, cần  một sự kết hợp đồng bộ những ý tưởng khoa học lớn với bản lĩnh và sự phấn đấu không ngừng của các nhà khoa học trong việc khắc phục những khó khăn hiện tại để theo đuổi những mục tiêu nghiên cứu lâu dài. Các đề án nghiên cứu lớn còn  phụ thuộc vào các nhóm nghiên cứu mạnh với các thí nghiệm được tiến hành trong các phòng thí nghiệm với các thiết bị nghiên cứu hiện đại nhất. Hơn thế nữa, các chương trình nghiên cứu cơ bản lớn thường kéo dài, đòi hỏi những khoản kinh phí không nhỏ cùng một chiến lược đầu tư phát triển nhất quán và kiên định. Đây chính là thách thức lón không chỉ đối với từng cá nhân tham gia nghiên cứu mà còn đối với các cơ quan quản lý và nhà tài trợ cho hoạt động nghiên cứu khoa học.

(Trích phát biểu tại lễ trao giải Tạ Quang Bửu sáng 16/5)
 

* Tiêu đề do Tia Sáng đặt

Vài nét về tác giả:

PGS.TS Trần Thanh Hải (Trường ĐH Mỏ Địa chất) được trao giải Tạ Quang Bửu 2015 với công bố “The Tam Ky-Phuoc Son shear zone in Central Vietnam: tectonic and metallogenicimplications” (Bản chất đới trượt Tam Kỳ – Phước Sơn ở miền Trung Việt Nam: Ý nghĩa kiến tạo và sinh khoáng của nó). Công trình đã có phát hiện mới quan trọng về lịch sử tiến hóa kiến tạo của địa khối Đông Dương. Đây là vấn đề đã và đang nhận được sự quan tâm lớn của các nhà khoa học trong và ngoài nước. Việc xác định được hoạt động magma-kiến tạo và tạo khoáng vàng xảy ra vào khoảng 400 triệu năm trước đã mở ra một cách tiếp cận mới trong việc nghiên cứu tiếp theo về các quá trình kiến tạo và sinh khoáng vàng khu vực Đông Dương nói chung, Việt Nam nói riêng.

Công trình đã được đăng trên tạp chí Gondwana Research là tạp chí quốc tế có thứ hạng cao, có uy tín cao trong lĩnh vực địa chất.

Tác giả

(Visited 1 times, 1 visits today)