Trò chuyện với hội họa
Như tên gọi của cuốn sách, "Trò chuyện với hội họa", tôi chọn khoảng 70 bài viết về hội họa, in rải rác trên các báo Tuổi trẻ, Lao động cuối yuần, Thể thao Văn hóa, Nhân Dân hàng tháng và Tia Sáng trong hơn hai chục năm, từ năm 2000 đến nay.
Trò chuyện với hội họa gồm những bài về các tác giả và các tác phẩm mà tôi quan tâm bao gồm, tranh, điêu khắc và gốm… Ngoài ra là một số bài về những câu chuyện chung, hội họa hiện thực, tranh cổ động, tranh truyền thần, điêu khắc đình làng v.v..
Trò chuyện với hội họa như một bức tranh chân dung nhỏ về lịch sử mỹ thuật hiện đại Việt Nam vì đủ các họa sĩ từ thế hệ đầu tiên, thế hệ các họa sĩ học trường Mỹ thuật Đông Dương, tiếp theo là các họa sĩ học Khóa Kháng chiến, các họa sĩ Thời Đổi mới và sau nữa.
Trò chuyện thì gần gũi, giản dị của đồng nghiệp với nhau mặc dù trong đó vẫn có phê bình, lý luận và lịch sử mỹ thuật. Vì người viết là người vẽ nên trong cuộc chuyện trò ấy sẽ có cả những chuyện kỹ thuật nghề, chuyện “ngoại truyện”, chuyện thao tác nghề mà những người viết không phải là người vẽ thì ít khi đề cập chi tiết.
Khi viết về một tác giả tôi luôn chỉ ra, thông qua tác phẩm đó, tác giả đã đóng góp gì về mặt nghệ thuật hội họa mà ở những tác giả khác không có, nhất là những đóng góp về hình thức, tức là nguyên liệu làm nên hội họa, hình, mầu, bố cục, đậm nhạt, chất liệu, bút pháp…
“Mục tiêu tối hậu của quá trình giải minh văn bản là để hiểu một tác giả sâu sắc hơn là chính họ tự hiểu biết về mình” (Wilhelm Dilthey)
“Không phải là có những lúc anh em, bạn bè ta nhìn rõ ta hơn cả chính ta nhìn ngắm mình đó sao? Và các nhà phân tâm học, cho dù có lắng tai nghe các “thân chủ” của mình nói chuyện, vẫn tin vào nhiệm vụ của mình hơn. Họ nghe những người “thân chủ” ấy nói để, sau đó, tiết lộ cho những “thân chủ” của mình biết về chính họ (những “thân chủ” ấy), biết về cái thế giới bí ẩn mà chính họ, dù là người sống trong thế giới ấy, thậm chí “sở hữu” cái thế giới ấy, nhưng lại không hề nhận rõ mặt mày của cái thế giới ấy ra sao.” (Bùi Vĩnh Phúc)
Trò chuyện với hội họa chính là trò chuyện của tôi, hiểu biết và nhận định cá nhân của tôi cùng các bạn về nghệ thuật hội họa.
Bài đăng Tia Sáng số 11 tháng 6/2025
