Giải trình tự vùng mã hóa trong hệ gene để xác định đột biến gây vô sinh nam
Mặc dù các yếu tố di truyền khiến nam giới vô sinh nhưng hiện nay mới chỉ có khoảng 25% các trường hợp này có thể được giải thích. Một nghiên cứu mới công bố hồi tháng 6 vừa qua đã phát hiện ra yếu tố di truyền mới có liên quan đến vô sinh nam. Khám phá này sẽ giúp phát triển các xét nghiệm chẩn đoán tốt hơn cho vô sinh nam.
Hình minh họa: Internet.
Trên thế giới, cứ sáu cặp vợ chồng thì có một cặp gặp phải hiện tượng này, trong đó một nửa số trường hợp có nguyên nhân là từ nam giới. Trong nghiên cứu do Schultz và cộng sự thực hiện năm 2003, có hơn 900 gene vô sinh nam đã được mô tả trong cơ sở dữ liệu Tin học bộ gene chuột (MGI) của Phòng thí nghiệm Jackson (http://www.informatics.jax.org/) và 2.300 gene làm giàu tinh hoàn hiện được biết đến ở người. Mặc dù các yếu tố di truyền khiến nam giới không thể sản xuất tinh trùng bình thường đã được biết, hiện tại chỉ có khoảng 25% các trường hợp này có thể được giải thích. Một nghiên cứu được trình bày tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Di truyền người châu Âu vào tháng 6/2019 vừa qua đã phát hiện ra yếu tố di truyền mới có liên quan đến vô sinh nam. Khám phá này sẽ giúp phát triển các xét nghiệm chẩn đoán tốt hơn cho vô sinh nam.
Bà Manon Oud, từ Trung tâm Y tế Đại học Radboud, Nijmegen, Hà Lan, cùng nhóm nghiên cứu đã thực hiện nghiên cứu giải trình tự vùng mã hóa exome (phương pháp xác định các biến thể trên tất cả các vùng mã hóa trong hệ gene) đầu tiên để đánh giá vai trò của các đột biến de novo trong vô sinh nam. Exome là chuỗi DNA của các gene được dịch mã thành protein. Đột biến de novo được biết đến là những thay đổi về mặt di truyền mà không có trong DNA của cha mẹ. Hầu hết các đột biến gây bệnh được biết đến hiện nay liên quan đế đột biến trong cấu trúc của exome.
“Những đột biến de novo này được tìm thấy ở mỗi cá thể và là một phần của sự tiến hóa bình thường của bộ gene”, bà Oud giải thích. “Hầu hết chúng không ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta. Nhưng trong một số trường hợp, chúng có ảnh hưởng mạnh đến chức năng gene và có thể dẫn đến bệnh tật. Cho đến nay, vai trò của chúng trong vô sinh nam vẫn chưa được nghiên cứu.”
Các nhà khoa học đã nghiên cứu DNA từ 108 người đàn ông vô sinh, và cả từ cha mẹ của họ. So sánh DNA của cha mẹ với con cái cho phép xác định các đột biến de novo. “Chúng tôi đã tìm thấy 22 gene liên quan đến việc sinh tinh trùng”, bà Oud nói, “không một gene nào trong số đó trước đây từng được biết là gây vô sinh ở người.”
Hiện tại vẫn còn quá sớm để đưa ra những chẩn đoán xác định cho các bệnh nhân này, và các nghiên cứu tiếp theo đang được tiến hành. Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ sàng lọc nhiều bệnh nhân và cha mẹ của họ để tìm kiếm các vị trí của các đột biến mới và tìm hiểu thêm về chức năng của các gene bị ảnh hưởng. “Chúng tôi đang nghiên cứu vai trò của các gene này trong vật liệu từ sinh thiết tinh hoàn của bệnh nhân và thực hiện các thí nghiệm trên ruồi giấm để xem liệu sự gián đoạn của các gene này có gây vô sinh ở chúng hay không”, bà Oud nói.
Kết quả sẽ giúp thiết lập các xét nghiệm chẩn đoán mới, có thể cung cấp cho bệnh nhân một phân tích chi tiết về lý do vô sinh và cho phép chăm sóc sức khỏe cá nhân. Bằng cách thiết lập nguyên nhân gây vô sinh ở cấp độ phân tử, nguy cơ truyền vô sinh sang thế hệ khác có thể được dự đoán.
“Các đột biến de novo dẫn đến vô sinh có thể xuất phát từ lỗi DNA xảy ra trong quá trình sản xuất tế bào tinh trùng và trứng của bố mẹ hoặc trong quá trình phát triển sớm của phôi. Mặc dù về bản chất, không thể dự đoán được những đột biến tự phát này, nhưng ở những bệnh khác, các bệnh nhân có biểu hiện rất giống nhau về bệnh thường có đột biến trong cùng một gene. Do đó, chúng tôi dự đoán rằng có nhiều người đàn ông vô sinh trên thế giới, có đột biến trong cùng một nhóm gene với nhóm bệnh nhân chúng tôi nghiên cứu”.
“Chúng tôi đã rất ngạc nhiên khi tìm thấy rất nhiều đột biến de novo tiềm ẩn những tác động gây ra vô sinh nam, vì thực tế là trong những năm trước chỉ có một vài gene mới được phát hiện trong tình trạng này. Mọi người vẫn có xu hướng nghĩ rằng thất bại trong việc thụ thai có nhiều khả năng bị gây ra bởi một yếu tố do nữ giới. Chúng tôi rất vui vì đã có thể đóng góp cho lĩnh vực vô sinh nam môt thông tin vốn ít được hiểu rõ”, bà Oud kết luận.
Nguồn tin: https://m.medicalxpress.com/news/2019-06-discovery-genetic-male-infertility.html
Toàn văn công bố: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6456656/
Vũ Bích Ngọc dịch