Khả năng tái tạo của sụn khớp

Quá trình tự hủy hoại của sụn khớp gây thoái hóa khớp. Cho đến nay người ta đều biết mọi hoạt động thường làm trầm trọng thêm các triệu chứng. Tuy nhiên hiện nay xuất hiện hy vọng mới vì các bác sĩ đã đánh giá thấp khả năng tái tạo của sụn.

Con voi không hề bị đau nhức xương khớp khi sinh sống trong tự nhiên, cho dù các khớp xương của chúng phải chịu sức nặng từ 5 đến 7 tấn trong nhiều thập kỷ. Trong điều kiện nuôi nhốt mọi sự lại thay đổi. Voi bị bệnh khớp không phải là hiếm trong điều kiện nuôi nhốt. Có nhiều nguyên nhân voi nuôi hay bị bệnh khớp, do sàn bê tông cứng, nhưng chủ yếu là do thiếu vận động. Một số động vật trong vườn thú cũng bị thừa cân.

Hiện tượng trên cũng thường thấy ở con người. Một nửa số phụ nữ và một phần ba nam giới đều bị thoái hóa khớp khi đến tuổi nghỉ hưu. Nguyên nhân chính là do thừa cân và ít vận động (lười tập thể dục). Đấy là lý do vì sao có người đến tuổi 80 vẫn chạy marathon, trong khi một số người khác ít tuổi hơn đã phải dùng khớp nhân tạo.

Người ta biết chắc chắn bệnh bắt đầu từ tổn thương mô sụn ở khớp. Nhưng điều này diễn ra như thế nào? Có phải sụn bị mòn trong suốt thời gian ít vận động hoặc do bị chịu lực quá mức? Thomas Pap, Giám đốc Viện Y học Cơ xương tại Đại học Münster cho biết: “Sụn không giống như lốp ô tô sẽ bị bào mòn với thời gian”.

Ngày nay người ta đã biết sự bào mòn ở các khớp không phải là tất yếu, sớm muộn gì cũng xảy ra đối với mọi người. Nguyên nhân của viêm xương khớp phức tạp hơn so với suy nghĩ trước đây. Điều này phức tạp đến mức, theo nhà khoa học Pap thì ngay cả khoa học cũng chưa tìm ra đầy đủ các nguyên nhân. Phải chăng ở đây có tác động tổng hợp của sự quá tải, có vấn đề về gen và enzyme. Cũng do còn có sự thiếu hiểu biết này nên cho đến nay chưa tìm ra các loại thuốc điều trị thích hợp.

Cách đây 15 năm, các bác sĩ X-quang Hoa Kỳ đã có đóng góp lớn cho sự hiểu biết mới về sụn. Họ yêu cầu bảy người tham gia cuộc thi marathon Boston chụp cắt lớp cộng hưởng từ. Qua đó họ có thể chỉ ra rằng ngay sau một lần chạy 42 km cũng khiến lớp phủ trên bề mặt khớp co lại. Nhưng một tuần sau, khối lượng sụn lại tăng lên và sau sáu tuần, nó trở lại trạng thái ban đầu. Điều này có nghĩa là sụn có khả năng tái tạo.

Những vận động viên chạy nghiệp dư không phải lo lắng về khớp của họ. Cho đến nay, các nhà nghiên cứu không phát hiện sở thích của họ có liên quan đến tăng nguy cơ mắc bệnh viêm xương khớp. Đối với các môn thể thao khác cũng tương tự, như môn xe đạp. Cách giải thích khác là: Các cơ và dây chằng do được tôi luyện nên có khả năng hấp thụ nhiều tải trọng hơn.

Johannes Flechtenmacher, Chủ tịch Hiệp hội các bác sĩ chỉnh hình và bác sĩ phẫu thuật chấn thương, cho biết sụn không chỉ có thể chịu đựng tốt khi chơi thể thao mà thậm chí người ta còn phụ thuộc vào nó. Do thiếu nguồn cung cấp máu của chính chúng, các tế bào lấy chất dinh dưỡng từ chất lỏng của dịch khớp. Sự xen kẽ giữa chịu tải lớn và không tải giúp cho tế bào hấp thụ chất dinh dưỡng rồi lại nhả ra.
Nhưng tất cả đều có giới hạn. Các vận động viên chuyên nghiệp có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của khớp vì họ thường không có thời gian hồi phục cần thiết. Điều tương tự cũng có thể xảy ra với những vận động viên nghiệp dư, coi nhẹ những lời cảnh báo của sụn cũng như các cơn đau khớp. Càng lớn tuổi, bạn càng nên cẩn thận, bởi theo năm tháng, các mô ngày càng mất khả năng phục hồi. Đây là nguyên nhân chính khiến thoái hóa khớp chủ yếu ảnh hưởng đến người cao tuổi.

Các vận động viên bóng đá, quần vợt và các vận động viên khác các khớp bị khai thác tối đa cũng dễ có vấn đề với xương khớp.

Khớp gối dễ bị tổn thương nhất, như đứt dây chằng chéo hoặc rách sụn chêm. Andreas Imhoff, Trưởng khoa Chỉnh hình Thể thao tại Đại học Kỹ thuật Munich cho biết, sụn chêm là bộ phận đệm không thể thiếu trong khớp gối. Nếu nó không còn ở đó, áp lực được phân phối không đều trên các bề mặt khớp.

Viêm xương khớp không chỉ là một căn bệnh

Theo bác sĩ Pap, ngoài chấn thương và gắng sức quá mức, còn nhiều nguyên nhân khác dẫn đến các vấn đề về xương khớp, đó là thừa cân và chân vòng kiềng, dị tật bẩm sinh, viêm nhiễm và cuối cùng là những gen bất lợi.

Các vấn đề về xương khớp cũng rất đa dạng: căn bệnh này trước đây được coi là một căn bệnh đơn lẻ nhưng thực ra nó là một tập hợp của nhiều căn bệnh. Viêm xương khớp là một thuật ngữ chung, không phải là một chẩn đoán chính xác. Các căn bệnh này đều có một điểm chung, đó là kích hoạt quá trình tự hủy hoại trong sụn. Các tế bào sụn thoát ra các chất truyền tin gây viêm và các enzym tích cực mà chúng sử dụng để tiêu hóa các mô ở xung quanh. Tình trạng viêm lan đến màng hoạt dịch và các xương lân cận cũng phản ứng và bắt đầu tái tạo. Thời kỳ đầu quá trình này không gây đau đớn. Mức độ nghiêm trọng và thời gian của các triệu chứng có thể khác nhau rất nhiều giữa con người với nhau.

Nếu một số yếu tố kích hoạt kết hợp với nhau, nguy cơ viêm xương khớp sẽ tăng theo cấp số nhân. Henning Madry, chủ tịch Nghiên cứu bệnh khớp tại Đại học Saarland mới đây đã chứng minh điều này qua nghiên cứu của ông. Vì chân vòng kiềng và đầu gối khuỳnh phân bố tải trọng trong khớp không đều nên thường dẫn đến thoái hóa khớp gối. Nếu người đó đồng thời còn bị thừa cân thì sụn sẽ bị mài mòn nhiều hơn đáng kể.

Những người thừa cân quá nhiều thường có nguy cơ bị bệnh thoái hóa khớp gối. Những người béo phì có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 8 lần so với người bình thường.

Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố như béo phì và dị tật phụ thuộc vào gen. 60% những người bị hao mòn hông là do di truyền. Henning Madry tin rằng sự biến dạng bẩm sinh của bề mặt khớp thúc đẩy quá trình viêm xương khớp. Nếu các bề mặt sụn không khít hoàn toàn với nhau, chắc chắn sẽ dẫn đến bào mòn. Thomas Pap giả định rằng vật liệu di truyền làm thay đổi thành phần của sụn, do đó cũng làm thay đổi khả năng tái tạo của khớp.

Cho đến nay, tất cả các nỗ lực để tìm ra một biện pháp khắc phục đều thất bại. Lựa chọn điều trị tốt nhất vẫn là can thiệp sớm và ngăn chặn quá trình tự hủy hoại thông qua các hoạt chất tăng cường khả năng tái tạo của sụn, hoặc phương pháp điều trị nhằm vào các yếu tố nguy cơ như béo phì hoặc dị tật.

Chuyên gia Madry khuyên bạn nên lắng nghe đầu gối của mình khi tập thể dục và không tăng cân quá nhiều. “Nếu bạn có may mắn không bị thương, thì bạn có thể chỉ bị viêm xương khớp nhẹ khi bạn đến tuổi 80 tuổi, điều đó là bình thường. Vấn đề là con người ta ý thức được về bệnh tật của mình và biết cách đề phòng ngay từ sớm.”

 Xuân Hoài  tổng hợp

Nguồn: https://www.aponet.de/artikel/arthrose-nicht-als-schicksal-sehen-21493

https://www.welt.de/wissenschaft/plus219171476/Arthrose-Operationen-Medikamente-Vorbeugen-was-hilft.html?source=puerto-reco-2_ABC-V18.0.B_test

Tác giả