Thanh thiếu niên chỉ cần tiêm chủng một lần?
Trong thời điểm hiện nay Anh và Na Uy khuyến nghị chỉ tiêm một liều vaccine COVID-19 cho trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 12 đến 15. Hiệu quả của sự hạn chế số lần tiêm này ra sao?
Tiêm chủng rất quan trọng đối với xã hội. Nếu một số lượng lớn người dân được tiêm chủng, điều này sẽ kiềm chế sự lây lan của bệnh nguy hiểm và cũng bảo vệ những người không thể tiêm chủng hoặc những người bị ảnh hưởng xấu do tiêm chủng. Trong đại dịch như hiện nay, chúng có thể tạo miễn dịch cho mọi người trong một thời gian ngắn, đồng thời tránh các ca bệnh nặng có thể gây tử vong cho hàng nghìn người.
Tiêm chủng đem lại lợi ích cho cá nhân được tiêm chủng và lợi ích này lớn hơn rủi ro qua tiêm chủng. Trong trường hợp vaccine COVID-19, điều này rõ ràng ở người lớn – và nó ngày càng rõ ràng hơn theo độ tuổi: người càng nhiều tuổi, nguy cơ trở nặng khi mắc bệnh COVID -19 càng cao. Nếu người cao tuổi được tiêm chủng, vaccine có hiệu quả cao đối với bệnh nặng và tử vong.
Đối với những người trẻ tuổi, việc cân nhắc này có phần phức tạp hơn: ở những người trẻ tuổi ít có nguy cơ mắc COVID-19 nghiêm trọng hoặc tử vong. Trong đánh giá nguy cơ – lợi ích, tác dụng phụ hiếm gặp có thể xảy ra viêm cơ tim hoặc màng ngoài tim liên quan đến vaccine mRNA. Theo quy luật, tình trạng này nhẹ và giảm tái phát sau một thời gian ngắn. Tuy nhiên, điều này chủ yếu ảnh hưởng đến nam giới trẻ – đây là những người ít có nguy cơ mắc COVID-19 .
Anh và Na Uy chỉ tiêm chủng một liều cho thanh thiếu niên
Đây là một vấn đề gây khó đối với các Ủy ban tiêm chủng trên thế giới. Đôi khi họ đưa ra những quyết định khác nhau. Cơ quan y tế Hoa Kỳ CDC đã khuyến nghị tiêm vaccine COVID-19 cho trẻ em từ 12 tuổi kể từ tháng 5 năm 2021. Ủy ban Tiêm chủng Thường trực (Stiko) ở Đức đã khuyến cáo trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi nên tiêm vắc xin chống lại COVID-19 kể từ giữa tháng tám. Các nước khác về điểm này có phần dè dặt hơn.
Ở Anh, cho đến ngày 13/9 không có khuyến cáo tiêm chủng cho trẻ khỏe mạnh từ 12-15 tuổi. Tuy nhiên hiện nay chính quyền nước này đang khuyến cáo nhóm tuổi này nên tiêm phòng – tuy nhiên ban đầu những người trẻ tuổi chỉ nên tiêm một liều vaccine. Lý do là vì tác dụng phụ hiếm gặp xảy ra chủ yếu sau liều tiêm thứ hai. Bộ Y tế Na Uy đã đưa ra kết luận tương tự trước đó gần hai tuần. Do hiệu quả của việc tiêm chủng nói chung là rất tốt cho thanh thiếu niên từ 12-15 tuổi.
Điều không phải bàn là tiêm chủng một liều đã có tác dụng bảo vệ chống COVID-19, có nghĩa có còn hơn không. Tuy nhiên, với sự bùng phát của biến thể Delta rất dễ lây lan, người ta thấy rằng, trên bình diện chung, cần tiêm thêm mũi thứ hai, qua đó ngăn được các ca bệnh nặng và tử vong. Hệ thống miễn dịch của những người trẻ tuổi phản ứng mạnh hơn với tiêm chủng so với miễn dịch của toàn dân. Tuy vậy vẫn có sự băn khoăn về tính hữu hiệu khi chỉ tiêm một mũi.
Jeffrey Duchin, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và là thành viên không có quyền bỏ phiếu của nhóm cố vấn tiêm chủng của CDC, nói với New York Times “Tôi chưa thấy bất kỳ dữ liệu nào cho thấy một liều duy nhất có thể bảo vệ cao và lâu dài. Việc đánh giá rủi ro và lợi ích ở Hoa Kỳ khác với một số quốc gia khác có thể là do tình hình chung ở nước này.
Phải có khả năng phản hồi khi tiêm chủng
Chỉ 55 % dân số ở Hoa Kỳ đã được tiêm chủng đầy đủ, dựa trên số lượng cư dân thì số người bị chết vì COVID-19 nhiều gấp ba lần so với ở Anh. Trẻ em và thanh thiếu niên ở Hoa Kỳ ít bị ảnh hưởng bởi các đợt bệnh nặng hoặc tử vong so với người lớn, nhưng điều đó không có nghĩa là virus vô hại với chúng một khi nó lan tỏa rộng khắp.
Theo thống kê chính thức, ít nhất 587 người dưới 18 tuổi đã chết vì COVID-19 kể từ khi bùng phát đại dịch ở Mỹ. Với khoảng 329 triệu dân, đây là một tỷ lệ nhỏ. Tuy nhiên, cái chết của những người trẻ tuổi là đặc biệt bi thảm, vì thời gian để sống của họ còn rất nhiều. Theo Duchin: “Tất cả các dữ liệu chúng tôi có cho đến nay đều cho thấy bản thân căn bệnh này còn tồi tệ hơn nhiều so với các tác dụng phụ của vaccine.
Để so sánh, ở Anh, 66% dân số đã tiêm chủng đầy đủ, ở Na Uy nhiều hơn một chút. Ở các nước Bắc Âu, tỷ lệ người lớn được tiêm chủng lần đầu là khoảng 91%, khoảng 86% dân số từ 18 tuổi trở lên đã được tiêm chủng đầy đủ. Bạn cũng có thể nói theo cách này: một quốc gia phải có đủ khả năng hạn chế tiêm chủng cho những người trẻ tuổi.
Theo thống kê chính thức, 76% người lớn ở Đức được tiêm chủng đầy đủ, quá thấp để có thể loại trừ sự lây lan của virus. Thực tế là việc chủng ngừa cũng được khuyến khích cho thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên vì tình trạng viêm cơ tim và màng ngoài tim sau khi sử dụng vắc-xin mRNA là rất hiếm khi xẩy ra và nếu có thì hầu như vô hại. Báo cáo hàng tuần hiện nay của Viện Robert Koch cho thấy: “Trong phần lớn các trường hợp, những bệnh nhân bị viêm cơ tim này đều vào viện, nhưng nếu có chăm sóc y tế thích hợp thì không xẩy ra biến chứng.
Trong một phân tích giữa rủi ro và lợi ích trong tháng 6, các chuyên gia của CDC cho rằng tối đa 69 trường hợp viêm cơ tim xảy ra trên một triệu trẻ em trai từ 12 đến 17 tuổi được tiêm chủng ở Hoa Kỳ, trong khi đó tránh được 215 trường hợp nhập viện và hai trường hợp tử vong do COVID-19.
Bệnh COVID-19 cũng có tác động phụ
Khi được hỏi liệu việc chủng ngừa COVID-19 ở trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 đến 15 tuổi có hợp lý hay không, thì cũng phải lưu ý rằng căn bệnh này cũng có thể dẫn đến viêm cơ tim. Theo một phân tích trước đó về dữ liệu y tế của Israel được công bố vào giữa tháng 9, nguy cơ phát triển bệnh viêm cơ tim sau khi mắc bệnh Covid 19 cao hơn đáng kể so với sau khi tiêm chủng.
Các chuyên gia đã kiểm tra thông tin từ gần hai triệu người. Cứ 100.000 người được tiêm vaccine COVID-19 bằng vắc-xin mRNA thì có thêm 2,7 trường hợp bị viêm cơ tim. Sau khi bị nhiễm virus, có thêm 11 trường hợp trong số 100.000 người bị nhiễm. Tuy nhiên, nam giới trẻ không được tính đến .
Dữ liệu gần đây nhất về nguy cơ đối với nam giới trẻ xuất phát từ hai nghiên cứu được công bố trên tạp chí chuyên ngành hôm thứ tư. Chúng cũng dựa trên dữ liệu của Israel, nhưng chỉ tính đối với những người từ 16 tuổi trở lên. Theo một trong những phân tích với dữ liệu từ 2,5 triệu người được bảo hiểm, tỷ lệ nam giới từ 16 đến 29 tuổi đã tiêm ít nhất một liều vaccine là 11 trường hợp viêm cơ tim trong số 100.000 người được tiêm chủng. Các bệnh thường diễn biến nhẹ đến trung bình.
Trong một nghiên cứu thứ hai, các chuyên gia đã phân tích dữ liệu về sức khỏe của hơn năm triệu người. Ở đây, nam giới từ 16 đến 19 tuổi có nguy cơ mắc bệnh viêm cơ tim cao nhất sau khi tiêm chủng: 15 trong số 100.000 người được tiêm chủng bị ảnh hưởng. Phần lớn các trường hợp này là nhẹ và cuối cùng đã khỏi, một trường hợp tử vong không rõ nguyên nhân sau khi đã ra viện.
Trong mọi độ tuổi, khả năng mắc bệnh viêm cơ tim được chẩn đoán ở những người được tiêm chủng đầy đủ trong thời gian nghiên cứu cao gấp đôi so với những người không tiêm chủng. Tuy nhiên, con số này phụ thuộc chủ yếu vào số lượng người chưa tiêm phòng thực sự bị bệnh – tức là mức độ hoạt động mạnh của vi rút. Nếu có nhiều trường hợp bị COVID-19, số lượng viêm cơ tim tăng lên do hậu quả của bệnh. “Nguy cơ viêm cơ tim liên quan đến lây nhiễm Covid-19 có thể cao hơn sau khi tiêm vắc xin”, các bác sĩ Anh công bố hồi cuối tháng 9 trong một bài báo trên Tạp chí Y khoa Anh. Họ cũng chỉ ra rằng, theo quan điểm của họ, dữ liệu về trẻ em và thanh thiếu niên quá nghèo nàn để có thể đưa ra quyết định cuối cùng.
Ngừng tiêm vaccine Moderna, có giải pháp thay thế tốt hơn
Cơ quan Stiko của Đức đã đưa ra một kết quả rõ ràng trong phân tích giữa rủi ro và lợi ích đối với trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi xuất phát từ tình hình của nước này – thực tế là Covid -19 có thể gây căng thẳng cho tim. Các chuyên gia cho biết vào giữa tháng 8, dựa vào mô hình toán học thì thấy “nguy cơ nhiễm Sars-CoV cao hơn đáng kể trong đợt lây nhiễm thứ tư nếu có đối với trẻ em và thanh thiếu niên”.
Nhóm chuyên gia này trước đây đã đánh giá dữ liệu của Hoa Kỳ, nơi trẻ em và thanh thiếu niên từ 12 tuổi trở lên đã được tiêm chủng từ lâu. “Sau khi đánh giá cẩn thận những quan sát và dữ liệu khoa học mới này, Stiko đi đến kết luận: lợi ích của việc tiêm chủng vượt trội hơn nguy cơ tác dụng phụ của vaccine, vả lại điều này rất ít xẩy ra.”
Các cuộc thảo luận về vaccine mRNA gần đây cũng đã diễn ra vì các nhà chức trách ở Thụy Điển và Phần Lan khuyến cáo một số thanh niên không nên tiêm chủng bằng vaccine mRNA của Moderna. Thụy Điển đình chỉ việc sử dụng cho mọi người dưới 30 tuổi. Phần Lan chỉ đề cập đến trẻ em trai và đàn ông ở độ tuổi này. Na Uy, khuyến cáo nam giới dưới 30 tuổi cũng nên tiêm chủng vakzin Biontech/Pfizer . Các nước này viện dẫn lý do thực thi quy định về bảo vệ người tiêu dùng.
Cho đến nay các dữ liệu chưa được công của các nước Bắc Âu cho thấy viêm cơ tim hoặc màng ngoài tim có thể xẩy ra phổ biến hơn với vaccine Moderna hơn là chế phẩm của Biontech/Pfizer. Cơ quan quản lý dược phẩm Châu Âu EMA hiện đang đánh giá dữ liệu. Nếu chỉ xét về phân tích giữa lợi ích và rủi ro thì có thể khuyến cao thanh thiếu niên không nên dùng Moderna, tuy nhiên đã có chế phẩm thay thế.
Xuân Hoài tổng hợp
Nguồn: Corona-Impfungen für 12- bis 15-Jährige: Wie sinnvoll ist die Eine-Dosis-Strategie? – DER SPIEGEL
