Khả năng “tư duy về tư duy” không chỉ giới hạn ở loài người
Michael J. Beran và Bonnie M. Perdue của Trung tâm Nghiên cứu Ngôn ngữ (LRC) của Georgia State University và J. David Smith của University at Buffalo là những người thực hiện nghiên cứu này, công bố trên tờ tập san Psychological Science của Hiệp hội Khoa học tâm lí (Association for Psychological Science).
Siêu tri nhận là khả năng nhận ra các trạng thái tri nhận của bản thân. Chẳng hạn, một chương trình trò chơi truyền hình, người dự thi phải ra quyết định “gọi điện cho bạn bè” hay liều tất cả luôn, tùy thuộc vào việc họ tự tin là mình biết câu trả lời đến mức nào. “Đang diễn ra cuộc tranh luận dữ dội trong các nguồn văn liệu khoa học những năm gần đây xung quanh chuyện liệu khả năng siêu tri nhận có phải dành riêng cho loài người,” Beran cho biết.
Tinh tinh tại LRC của Georgia State University đã được huấn luyện để sử dụng hệ thống các biểu tượng tựa như một dạng ngôn ngữ để gọi tên các sự vật, điều này giúp các nhà nghiên cứu có được cách vô song để chất vấn loài vật về những trạng thái có hiểu biết hoặc không có hiểu biết của chúng.
Trong cuộc thí nghiệm, các nhà nghiên cứu cho loài tinh tinh làm kiểm tra bằng một nhiệm vụ đòi hỏi chúng phải dùng các biểu tượng để gọi tên món thức ăn được giấu đi ở một nơi nào đó. Nếu một quả chuối bị giấu đi, bọn tinh tinh sẽ trình báo lại sự việc đó và lấy lại thức ăn bằng cách chạm vào biểu tượng hình quả chuối trên bàn phím biểu tượng.
Nhưng sau đó, các nhà nghiên cứu cung cấp cho bọn tinh tinh thông tin đầy đủ hoặc thiếu sót về danh tính của món thức ăn làm phần thưởng cho chúng.
Trong một số trường hợp, bọn tinh tinh đã nhìn thấy món đồ nào có mặt ở chỗ ẩn giấu kia và có thể gọi tên vật đó ngay tức thì bằng cách chạm vào đúng ngay biểu tượng mà không cần đi tìm vật đó ở nơi ẩn giấu để xem nó là gì.
Trong những trường hợp khác, bọn tinh tinh không biết được người ta để món ăn nào ở nơi ẩn giấu, bởi vì chúng chưa thấy món ăn nào ở phần thử nghiệm đó, hoặc vì mặc dù trước đó chúng đã thấy món ăn ấy, nhưng món đó có lẽ không phải là thứ người ta chuyển tới chỗ ẩn giấu.
Trong những trường hợp đó, bọn tinh tinh đầu tiên đi tìm ở nơi ẩn giấu trước khi cố gắng gọi tên món ăn.
Cuối cùng, bọn tinh tinh gọi tên các món ăn ngay tức thì khi chúng biết cái gì ở đằng kia, nhưng chúng tìm kiếm thêm thông tin trước khi gọi tên khi chúng chưa biết đó là gì.
Đội ngũ nghiên cứu cho biết, “Mẫu hành vi này phản ánh khả năng tìm kiếm thông tin có kiểm soát, dùng để hỗ trợ việc hồi đáp bằng trí tuệ, và nó rõ ràng gợi ý rằng loài vật họ hàng gần nhất với chúng ta cũng có những khả năng siêu tri nhận rất giống với của loài người.
Đoàn Khương Duy dịch
Nguồn: http://www.sciencedaily.com/releases/2013/04/130403141442.htm
