Người vẽ bản đồ bộ não
Những tập bản đồ bộ não gồm nhiều bức ảnh quét não không gian ba chiều với độ phân giải cao do Wieslaw Nowinski phát triển đã làm thay đổi cơ bản sự hiểu biết của chúng ta về cơ quan tư duy của con người. Ngày nay những tập bản đồ này giúp các thầy thuốc trong việc điều trị các bệnh nặng như liệt rung (Parkinson) hay đột quỵ.
Đôi khi những cảm giác tiêu cực có thể đánh thức niềm đam mê to lớn. Hơn 20 năm trước, ông đã giở những trang bản đồ về giải phẫu bộ não, ông cảm thấy buồn phiền về những gì mà ông chứng kiến: quá thô, xám xịt, rối rắm, khó hiểu.
“Tôi nguyện sẽ làm bằng được một tập bản đồ về bộ não con người tiến bộ nhất, chính xác nhất, đẹp nhất và bổ ích nhất.”
Cho đến nay ông đã phát triển 34 bộ ảnh não con người khác nhau trong đó gồm nhiều ảnh quét bộ não không gian ba chiều có độ phân giải cao.
Từ cậu học trò mê nhạc
Nowinski học phổ thông ở thị trấn Tomaszow Mazowiecki thuộc miền trung Ba Lan, quê hương ông. Đây là một trường trung học thiên về lĩnh vực nghệ thuật. Chàng thiếu niên Wieslaw rất mê âm nhạc.
Nhưng sau đó, giáo sư Lenarczyk lại giao cho ông chịu trách nhiệm về thư viện toán của nhà trường. “Tôi hồi hộp với những cuốn sách đó, chúng thú vị hơn nhiều so với những tài liệu giảng dạy chính thức. Tôi thấy có nhiều vấn đề đầy hấp dẫn và cố gắng tìm cách giải chúng.” Niềm say mê mới của Nowinski mạnh mẽ đến mức ông tham gia Olympia về toán và vật lý. “Đó là thắng lợi của khoa học đối với nghệ thuật. Nếu không thì tôi có lẽ đã trở thành một nhạc sỹ.”
Sau đó, say mê với máy tính, Nowinski quyết định theo học tại Viện điện tử thuộc đại học kỹ thuật Warsaw. Ông trở thành người thiết kế phần cứng và chương trình máy tính trong ngành công nghiệp. Ông làm luận án tiến sỹ tại Viện Hàn lâm khoa học Ba lan ở Warsaw.
Không có giáo sư Lenarczyk, một trong những người thầy của ông, thì có lẽ cuộc đời của nhà khoa học 60 tuổi này đã đi theo một hướng hoàn toàn khác.
Trong thiên đường của kẻ nghiện lao động
Năm 1991, gia đình ông chuyển đến Singapore.
Lúc đầu, theo kế hoạch, Singapore chỉ là điểm dừng chân tạm thời. Nhưng cuối cùng, nơi này đã trở thành quê hương của ông. “Singapore là một nơi tuyệt vời cho những kẻ nghiện lao động như tôi.”
Mỗi khi hết giờ làm việc về đến nhà ông liền bắt tay vào ca hai. “Tập bản đồ về bộ não và việc ứng dụng chúng đòi hỏi phải có kiến thức cơ bản về giải phẫu học thần kinh, phẫu thuật thần kinh, thần kinh học, chụp não và công nghệ máy tính”, theo lời nhà nghiên cứu.
Những kiến thức mà ông thu lượm được giúp ông tạo dựng những cầu nối giữa các bộ môn khác nhau với nhau và ông có thể làm việc độc lập.
“Cerefy” và “The Human Brain in 1492/1969 pieces” là hai tập bản đồ bộ não của ông được đánh giá là tiến bộ nhất và đẹp nhất trên thị trường. Wieslaw Nowinski muốn tập hợp những bức ảnh quét bộ não hiện có để làm bộ atlas nhưng chất lượng các bức ảnh này quá kém. Cái mà ông cần là những ảnh không gian ba chiều có độ phân giải cao về bộ não. Ông đành tự chui đầu mình vào máy MRI (máy chụp cộng hưởng từ) – và để có một bức ảnh phải giữ yên tư thế trong cái ống chật chội, ngột ngạt bốn tiếng đồng hồ.
Hai cô con gái giúp ông trong khâu thiết kế giao diện còn bà vợ thì đảm nhận khâu trang trí màu sắc. “Đó thực sự là một dự án của cả gia đình tôi.”
Thành công trong việc tạo dựng doanh nghiệp
Tập bản đồ điện tử bộ não của ông hiện được lắp đặt tại 1.500 trạm máy tính về phẫu thuật thần kinh trên toàn thế giới. Tại đây chúng hỗ trợ các bác sỹ trong việc đặt điện cực ở vị trí tối ưu để kích thích vùng não sâu – một trong những phương pháp điều trị quan trọng đối với bệnh nhân Parkinson.
Một ứng dụng khác của tập bản đồ này là việc xác định vị trí, mức độ và hệ quả di chứng sẽ xảy ra khi có đột quỵ, để từ đó, dựa trên những thông tin này, quyết định chọn giải pháp điều trị tốt nhất đối với từng người bệnh.
Để tiếp tục thúc đẩy sự phát triển này, Wieslaw Nowinski đã thành lập ba doanh nghiệp công nghệ y học. Hai doanh nghiệp tiếp theo đang trong quá trình hình thành. Ông có tổng cộng 32 bằng sáng chế, trong đó 18 ở Mỹ và tám ở châu Âu, và là tác giả của trên 500 ấn phẩm khoa học.
Ông đã được trao danh hiệu nhân vật xuất sắc nhất của Ba Lan năm 2012 và nhiều giải thưởng khác.
Hiện tại ông và tập thể của mình hoàn thiện “Bộ Atlas-3D những bệnh thần kinh”, một sản phẩm tiếp theo được dự tính là mở rộng tập Atlas-bộ não ra cả đầu và cổ. “Tôi có kế hoạch cho vài ba cuộc đời nữa”, nhà sáng chế đầy lọc lõi tiết lộ.
Mới đây ông được đề cử giải thưởng Nhà sáng chế châu Âu năm 2014 cho hạng mục “Thành tựu trọn đời”, tuy nhiên ông đã dừng lại ở vòng chung kết.
Xuân Hoài dịch