Các rủi ro sức khỏe liên quan đến biến đổi khí hậu đang trở nên tồi tệ hơn

Một báo cáo quốc tế lớn cho thấy ngày càng có nhiều người lâm vào cảnh khốn khổ do nắng nóng cực độ, hạn hán và các vấn đề khí hậu khác.

Theo một báo cáo đầy đủ vừa được một nhóm gồm 114 nhà nghiên cứu công bố, biến đổi khí hậu tiếp tục gây tác động tồi tệ đến sức khỏe và tỷ lệ tử vong trên toàn thế giới. Đáng chú ý, mức độ tác động ngày càng nghiêm trọng hơn.

Một trong những phát hiện rõ ràng nhất là số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ ở những người trên 65 tuổi đã tăng 85% kể từ những năm 1990, theo mô hình kết hợp cả sự biến chuyển về nhiệt độ lẫn nhân khẩu học. Những người ở độ tuổi này, cùng với trẻ sơ sinh, là những đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương, có thể gặp phải các rủi ro về sức khỏe như say nắng. Khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên, người cao tuổi và trẻ sơ sinh hiện phải đối mặt với số ngày nắng nóng gấp đôi so với giai đoạn từ năm 1986 đến năm 2005.

Báo cáo được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet đã theo dõi thu nhập bị sụt giảm (ước tính) và tình trạng mất an ninh lương thực. Trên toàn cầu, việc chịu đựng nhiệt độ cực cao, gây giảm năng suất hoặc mất khả năng lao động, có thể dẫn đến tổn thất thu nhập lên tới 863 tỷ USD vào năm 2022. Thậm chí, vào năm 2021, ước tính đã có thêm 127 triệu người phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực ở mức độ vừa phải hoặc nghiêm trọng liên quan đến nắng nóng và hạn hán so với giai đoạn 1981-2010.

“Chúng ta đã đánh mất những năm tháng quý giá để đưa ra hành động kịp thời vì khí hậu và rốt cục chúng ta phải trả giá đắt về mặt y tế”, GS Marina Romanello, nhà nghiên cứu tại Đại học Luân Đôn và là một trong những người phụ trách báo cáo được gọi là Lancet Countdown, cho biết. “Những người đã ra đi, những hệ quả mà mọi người đã phải trải qua là điều không thể đảo ngược được.”

Các chỉ số về sức khỏe cộng đồng được theo dõi trong báo cáo nhìn chung đã giảm trong 9 năm mà các nhà nghiên cứu đưa ra các phiên bản đánh giá. Đây là bản cập nhật lần thứ 8 của báo cáo. 

Trong 9 năm thực hiện đánh giá, các nhà khoa học đã dõi theo sự sụt giảm dần dần của các chỉ số về sức khỏe cộng đồng. Nhóm nghiên cứu cũng kiểm tra kết quả sức khỏe của từng quốc gia, bao gồm cả Mỹ. Số ca tử vong liên quan đến nhiệt độ ở người lớn từ 65 tuổi trở lên tăng 88% trong giai đoạn 2018-2022, so với giai đoạn 2000-2004. Ước tính có khoảng 23.200 người Mỹ lớn tuổi qua đời vào năm 2022 do tiếp xúc với nhiệt độ cực cao.

Đối với những người hành nghề y số liệu thống kê không phải là những con số vô nghĩa.

“Những con số này gợi cho tôi nhớ đến những bệnh nhân lớn tuổi bị say nắng trong bệnh viện của mình”, TS Renee Salas, bác sĩ cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts và Trường Y Harvard, chia sẻ. TS Salas là một trong những đồng tác giả của báo cáo, bà xem dự án tựa như quá trình theo dõi các dấu hiệu quan trọng ở bệnh nhân, nhưng ở quy mô quốc gia và quốc tế.

Các thách thức lớn

Dữ liệu có thể giúp lấp đầy khoảng trống cho các nhà hoạch định chính sách liên bang. “Chúng tôi có một bộ chỉ số về biến đổi khí hậu và sức khỏe được thu thập thường xuyên ở Hoa Kỳ”, TS John Balbus, giám đốc văn phòng về biến đổi khí hậu và công bằng y tế thuộc Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, cho biết. Ông không đóng góp vào báo cáo này, nhưng trước đây ông từng là cố vấn khoa học cho nhà tài trợ của dự án.

TS Balbus nhấn mạnh rằng báo cáo này chủ yếu đo lường mức độ tiếp xúc của con người trước các rủi ro liên quan đến khí hậu hơn là kết quả thực tế về sức khỏe, chẳng hạn như tỷ lệ bệnh tật. Ông cho rằng cần phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu để có được kết quả sức khỏe thực sự.

Lần đầu tiên, báo cáo Lancet Countdown năm nay bao gồm các dự đoán cho tương lai. Nếu nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng 2 độ C so với nhiệt độ thời tiền công nghiệp, thì trừ khi thế giới giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính, số ca tử vong liên quan đến nhiệt mỗi năm sẽ tăng 370% vào giữa thế kỷ này, báo cáo cho biết.

Đồng thời, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng nỗ lực giảm ô nhiễm nhiên liệu hóa thạch thực sự mang lại lợi ích cho sức khỏe toàn cầu. Số ca tử vong do ô nhiễm không khí liên quan đến nhiên liệu hóa thạch đã giảm 15% kể từ năm 2005. TS Sharon Friel, nhà khoa học thuộc Đại học Quốc gia Úc, cho biết giá trị của The Lancet Countdown nằm ở chỗ nó theo dõi liên tục các tác động của biến đổi khí hậu đối với sức khỏe toàn cầu. TS Friel dù không tham gia vào báo cáo nhưng đã đọc và viết bình luận kèm theo.

TS Howard Frumkin, cựu trợ lý của giám đốc về biến đổi khí hậu và sức khỏe tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, cho biết báo cáo này là một nguồn thông tin có giá trị. Tuy nhiên, báo cáo đã không chú trọng đến những tác động đến khí hậu mà ông lo lắng nhất. TS Frumkin đề xuất các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách cần chú ý đến ảnh hưởng sức khỏe của những người phải di chuyển do tình trạng biến đổi khí hậu. “Nếu bạn đang trải qua đợt hóa trị ung thư, nếu bạn đang chạy thận hoặc nếu bạn đang cai nghiện, mà phải di chuyển đột ngột, điều đó thật sự ảnh hưởng nghiêm trọng đến bạn”, TS Frumkin không tham gia vào báo cáo mới nhưng là đồng tác giả của các ấn bản trước.

Trong những năm qua, các chuyên gia y tế tham gia vào dự án này đã đưa ra ngày càng nhiều nghiên cứu để giải đáp câu hỏi liệu việc tiếp tục sử dụng nhiên liệu hóa thạch có phải là nguyên nhân sâu xa của các vấn đề sức khỏe. “Báo cáo này đã đưa ra những dẫn chứng rõ ràng”, TS Salas nói. “Việc gia tăng mức độ sử dụng nhiên liệu hóa thạch là hành động liều lĩnh, và dữ liệu cho thấy rõ ràng rằng nó đe dọa sức khỏe và hạnh phúc của mỗi người.”

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng các hệ thống chăm sóc sức khỏe và các cơ sở hạ tầng xã hội khác mà chúng ta phụ thuộc vào hiện chưa thích ứng đủ nhanh với mức độ nóng lên toàn cầu hiện nay. “Nếu chúng ta không thể đương đầu nổi với bài toán này trong hôm nay thì rất có thể chúng ta sẽ không thể đương đầu nổi trong tương lai”, TS Romanello nói:.

Báo cáo này có thể sẽ được thảo luận tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu hằng năm của Liên Hợp Quốc ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Hội nghị thượng đỉnh năm nay sẽ tập trung nhiều hơn vào sức khỏe con người.

Hoàng Nhi tổng hợp

Nguồn: Health Risks Linked to Climate Change Are Getting Worse, Experts Warn

The Lancet Countdown on health and climate change