36 Phố – 1 Hà Nội

Cái chất làng được cụ thể hơn khi vào phố, trở thành phố nghề. Cái khép kín của Làng bớt đi để thêm vào chất giao tiếp buôn bán. Nó tạo thành các cặp Phố – Làng. Ví dụ: Hàng Trống – Liêu Thượng; Lò Rèn – Hoè Thọ; Hàng Hòm – Hà Vĩ v.v. Cụ thể hơn như nghề bán thuốc Bắc, thuốc Nam ở phố Lãn Ông với nghề chế biến Đông dược của Làng Ninh Hiệp là cùng một gốc. Hiểu theo nghĩa họ tộc, bạn hàng, phường nghề, gia truyền, tự sản tự tiêu, nửa quê nửa tỉnh. Không có quê Hà Nội. Đằng sau Hà Nội là một cội rễ làng nào đó. Không phải là không có những văn nhân sinh ra ở đây, cha sinh mẹ dưỡng, nhưng cái chất thuỷ thổ của Hà Nội có xu hướng dưỡng (chất âm) nhiều hơn sinh (chất dương). Ngược lại với xứ Nghệ sinh nhiều hơn dưỡng. Hà Nội đã là nơi dung dưỡng cho biết bao danh sỹ, giai nhân tài tử nhiều  đời nay.
         
Một đặc điểm nữa của 36 phố phường Hà Nội là chất Chợ – Sông. Yếu tố địa lý  “Cận Giang” chính là nguyên nhân tạo ra đặc điểm thứ nhất của Hà Nội (Phố – Làng). Hay nói cách khác, đô thị “Cận Giang” như một cục nam châm hút toàn bộ tinh hoa của Làng nghề thủ công ở khắp mọi miền về Hà Nội và tạo ra 36 Làng nghề như vậy. Sức hút này hoàn toàn tự nhiên, nó vừa hướng về cái tâm đô thị nhưng vẫn không đánh mất mối liên hệ với gốc nghề ở làng. Nó là cái cầu nối, sản xuất ở làng, mang ra phố tiêu thụ. Những người thợ thủ công cùng với đặc trưng văn hoá vùng miền của họ từ tứ xứ chảy về, đọng lại. Nó vừa có cái riêng của mỗi vùng, vừa có cái chung sau quá trình giao tiếp với nhau tạo thành sự đặc sắc đa văn hoá, đặc điểm thứ ba của Hà Nội. Truyền thống là một khái niệm mở. Hà Nội hình thành 36 phố là cả một quá trình giao thương, ly hợp. Phố Hàng Gai không còn bán dây gai, dây đay nữa nay đã thành phố tơ lụa; Phố Hàng Trống không còn bán trống, phố Hàng Thùng không còn bán thùng gỗ v.v..
       
Chất Chợ – Sông làm nên cái đáng yêu, cái duyên của Phố Hà Nội, cho dù hơi nhỏ hẹp, không sạch sẽ gọn gàng, quê quê tỉnh tỉnh v.v.. nhưng nó rất đẹp, rất riêng. Nó gần nghệ thuật hơn hành chính.
        
Nghệ thuật thà sai nhưng Đẹp còn hơn đúng mà …
        
Hà Nội không còn là Hà Nội nếu mất đi những khuyết điểm đó.
        
Mỗi một phố là một cái chợ, 36 phố là 36 cái chợ. Nó ồn ào náo nhiệt, xô bồ cởi mở. Đó là cái đặc thù của Hà Nội mà người ta có thể xem, nghe, ngửi, sờ thấy. Người ta được tham gia và sống trực tiếp cùng với nó. Khán giả cũng là tác giả. Chính đó là yếu tố quyến rũ rất đặc biệt của Hà Nội. Cái chợ – Hà Nội là mua bán mặc cả nhưng đồng thời cũng là lễ hội, hội hè đình đám. Nó là festival vĩnh cửu không nghỉ bao giờ. Nó là buôn thúng bán mẹt, là những quang gánh kẽo kẹt, chen lấn xô đẩy, len lỏi nắng mưa, thẫn thờ vu vơ đầu đường xó chợ. Đó là những người đàn bà xe đạp, xe thồ, xộc xệch, nặng trĩu, kĩu kịt, sớm khuya nói cười, bánh trái, quà cáp, hoa quả, bốn mùa thay đổi.

Hà Nội có 36 phố hay nhiều hơn? Nhưng dù gì thì Hà Nội chính là một phố.