Thu nhỏ, sáp nhập, hoặc giải tán

Năm ngoái, chính trị gia cánh hữu Geert Wilders đưa ra đề xuất cắt giảm hơn 600 triệu Euro trong tổng số 800 triệu Euro hằng năm được Chính phủ chi cho các hoạt động nghệ thuật. Vấp phải sự phản đối dữ dội, Bộ trưởng Văn hóa và Giáo dục Hà Lan đã thay bằng một đề xuất cải tổ “nhẹ nhàng” hơn, trong đó tổng ngân sách cho các hoạt động nghệ thuật chỉ giảm… 30%, nhưng lại tăng thuế VAT của các buổi hòa nhạc từ 6% lên đến 19% – một quyết định gây phẫn nộ nhưng sẽ vẫn được áp dụng từ đầu năm 2013.

Trước tình hình này, Nationale Reisopera – đơn vị tổ chức biểu diễn opera lớn và uy tín nhất của Hà Lan – đã đành bỏ mặc kế hoạch dàn dựng chùm bốn vở opera The Ring của Wagner vào năm 2013, vì khi đó, ngân sách của họ đã bị cắt đến 60%. “Chúng tôi đang có nguy cơ giải thể và phải chia thành vài tổ chức nhỏ hơn,” Giám đốc của Nationale Reisopera, Guus Mostart, cho biết. “Chúng tôi sẽ tổ chức các tour diễn tại từng thành phố, đương nhiên là với quy mô nhỏ hơn và chất lượng cũng phải giảm đi.”

Nhiều dàn nhạc nhỏ hơn thì coi như đã bị ép đến chân tường và chỉ còn nước giải thể.
Trung tâm âm nhạc Netherlands Broadcasting Music Centre (NBMC) cũng phải đối mặt với kế hoạch cắt giảm 55% ngân sách, và như dàn Netherlands Radio Philharmonic có nguy cơ phải sáp nhập vào Netherlands Chamber Orchestra nếu không muốn chấm dứt hoạt động.

Thật may là giới nghệ sĩ Hà Lan cũng như quốc tế không chịu khoanh tay đứng nhìn. Tại Anh, Đức và Pháp, một số dàn nhạc lớn sẵn lòng thu nạp những thành viên “mất chốn nương thân” từ Hà Lan. Thậm chí nhạc trưởng danh tiếng người Mỹ gốc Nhật Kent Nagano và bạn bè đã làm hẳn một đoạn phim ngắn kêu gọi các tổ chức quốc tế hỗ trợ các dàn nhạc và nhà hát Hà Lan. Bản thân các “nạn nhân” cũng xoay xở bằng nhiều cách: tổ chức hòa nhạc kêu gọi tài trợ, giảm quy mô nhưng tăng các buổi trình diễn cộng đồng, đăng tải thông tin qua các trang mạng xã hội… Và, cũng nhờ sự lên tiếng mạnh mẽ đó, Chính phủ Hà Lan đang xem xét các kế hoạch hỗ trợ nhạc cổ điển một cách… ít tốn kém.