Tăng cường cơ chế giao nhiệm vụ và tự chủ trong hoạt động khoa học công nghệ
Ngày 23/08, Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã làm việc với Bộ KH&CN về việc xây dựng kế hoạch KH&CN giai đoạn 2011-2015.
Trong buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Quân đã báo cáo tổng quan với Phó Thủ tướng về việc hướng dẫn các Bộ, ngành, địa phương, xây dựng kế hoạch khoa học và công nghệ trong giai đoạn 5 năm 2011 – 2015, và việc chuẩn bị hội nghị “tiếp tục đổi mới cơ chế quản lý, tổ chức và hoạt động khoa học công nghệ”.
Bộ trưởng cũng kiến nghị về một số tồn tại mà Chính phủ và Bộ cùng cần quan tâm giải quyết. Cụ thể là vấn đề cơ chế quản lý và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ khoa học công nghệ còn chưa gắn với nhu cầu sản xuất kinh doanh, khả năng thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu còn thấp; vấn đề cơ chế tài chính cho hoạt động khoa học công nghệ còn bất cập, khiến phân tán nguồn vốn NSNN, và chưa huy động được nguồn lực đầu tư từ doanh nghiệp và xã hội; vấn đề chế độ đãi ngộ cho nhà khoa học còn chưa thỏa đáng, đặc biệt là đối với những người thực hiện những nhiệm vụ trọng điểm của quốc gia.
Phó Thủ tướng đã hoan nghênh những kết quả bước đầu của Bộ KH&CN trong việc hướng dẫn xây dựng Kế hoạch KH&CN 5 năm 2011-2015, bày tỏ sự quan tâm sâu sắc tới vai trò của khoa học công nghệ trong tăng cường thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế xã hội theo chiều sâu trong giai đoạn hiện nay và sắp tới.
Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ KH&CN sớm phối hợp với lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương xây dựng các kế hoạch nhiệm vụ KH&CN chi tiết cho từng bộ, ngành, địa phương cụ thể. Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng lưu ý về sự cần thiết xây dựng một hệ thống chỉ số đánh giá tình hình hoạt động khoa học công nghệ, làm căn cứ để Quốc hội, Chính phủ, và các cơ quan quản lý tốt hơn các hoạt động khoa học công nghệ.
Phó Thủ tướng cũng cho rằng nên xây dựng một chương trình nghiên cứu cơ bản về khoa học xã hội và nhân văn tầm cỡ quốc gia, song song với chương trình quốc gia về phát triển khoa học tự nhiên; chương trình KH&CN để đưa nước ta trở thành nước mạnh về nông nghiệp… Bên cạnh đó, KH&CN cũng cần chú ý hỗ trợ để ngành y tế không bị tụt hậu so với quốc tế, làm chủ được các công nghệ, kỹ thuật tiên tiến trên thế giới; chú ý vấn đề đào tạo nhân lực cho ngành năng lượng nguyên tử; bổ sung, nâng tầm các nghiên cứu về biển đảo.
Đề cập việc chuẩn bị cho Hội nghị tổng kết tình hình 7 năm thực hiện Đề án đổi mới cơ chế quản lý KH&CN theo Quyết định số 171/2004/QĐ-TTg ngày 28.9.2004 của Thủ tướng Chính phủ (sau đây viết tắt là Quyết định 171), dự kiến tổ chức vào cuối tháng 10 năm nay, Phó Thủ tướng yêu cầu, trong tổng kết việc thực hiện Quyết định 171 phải chỉ rõ những vấn đề đã làm được, những vấn đề chưa làm được và giải pháp cho những vấn đề đó. Trong đổi mới quản lý, cần xem xét lại cách xây dựng chương trình, đề tài, dự án KH&CN, trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương, khung thời gian xây dựng kế hoạch đã hợp lý chưa, nguyên tắc tài trợ cho các nghiên cứu KH&CN (theo chương trình, theo quỹ)… Trong đổi mới tổ chức KH&CN, cần rà soát lại các tổ chức KH&CN, tránh sự chồng chéo; nghiên cứu mô hình công ty cổ phần trong KH&CN. Trong đổi mới cơ chế hoạt động KH&CN, cần tập trung khắc phục các vướng mắc, tồn tại về cơ chế tài chính.
Về vấn đề cơ chế tài chính, Phó Thủ tướng cho rằng nên khuyến khích xu hướng đồng tài trợ, doanh nghiệp và Nhà nước cùng làm nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư. Phát triển hoàn thiện cơ chế chi theo sản phẩm cuối cùng, qua đó giao thêm quyền tự chủ cho các chủ nhiệm đề tài, tạo điều kiện cho các hoạt động giao lưu, hợp tác, học hỏi từ kinh nghiệm và công nghệ quốc tế.
Phó Thủ tướng cũng nhất trí cần có cơ chế tài chính đặc biệt đối với những nhà khoa học được Nhà nước giao chủ trì nhiệm vụ KH&CN đặc biệt cấp quốc gia, những người làm khoa học cơ bản và khoa học xã hội chủ chốt, có cơ chế khuyến khích các công bố quốc tế.
Thay mặt Bộ KH&CN, Bộ trưởng Nguyễn Quân đã tiếp thu những ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, cảm ơn sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ đối với ngành KH&CN, khẳng định sẽ cùng tập thể các cán bộ KH&CN tạo nên những đổi mới tích cực về cơ chế quản lý, tổ chức và hoạt động KH&CN.